ผญา คติสอนใจประจำวันที่ 25 เมษายน 2568:: อ่านผญา 
คันได้ขี่ช้างแล้วอย่าดังเปิดดังเหิน อย่าได้เสิ่น ๆ หัวแหย่งสิพานพาฮ้าย แปลว่า หากได้ขึ้นนั่งช้าง อย่าได้ทำเชิดหน้า หยิ่งผยอง ข่มผู้อื่น หมายถึง ได้ดีแล้วอย่าหยิ่ง ความเย่อหยิ่งจะพาตัวตกอับ

นิทานพื้นบ้านอีสาน  

นิทานก้อมชุดเป็นตาสิฮาก... พ่อใหญ่มีขี้ย่าง (นิทานพื้นบ้าน---อีสานจุฬาฯ)
เรื่องเป็นตาสิฮาก

  หน้าก่อน หน้าถัดไป
พ่อใหญ่มีขี้ย่าง


มีพ่อใหญ่อั่นนึง เอ้อ..ตั้งซื่อเลาว่า พ่อใหญ่มี ซะเนาะ

บาดทีนี้ สิเว้าเลียง พ่อใหญ่มี คนผู้ดี ของบ้านหมี่ เลาตื่นแต่ตีสี่ ออกไปสวนหมากมี้ ย่อนติดหนี้ แม่ใหญ่ลี เก็บหมากมี้ สุกพอดี เทิงตาตี่ สิเอาไปใช้หนี้ คืนให้แม่ใหญ่ลี..... ซั่นแหลว..

พ่อใหญ่ลี เลาปวดขี้ ย่อนมื้อคืน กินผัดหมี่ คั่วกุดจี่กะกินพร้อม คือด้ามดั่งกัน พะนะ...

ปวดขี้ เฮ็ดจั่งได๋ล่ะหือ?

....ปวดขี้กะต้องไปหาขี้ตี้หละ..

..เอ้อ..ย่างไปเลาะหาเอาโลดเด้อ ขี้ นั่นน่ะ หาพ้อแล้ว อย่าลืม ขัวกุดจี่นำ เด้อล่ะ...

...บ่แมนจั่งซ่าน...ปวดขี้ กะต้องไปหาหม่องขี้ หาหม่องนั่งขี้ ให้มันขี้ แซบๆ นั่นตั้ว...

โฮย..ขี้แซบๆ กะมีแต่ขี้เพี้ย เด้อ..

เอ้อ..คันขี้เพี้ยแซบ กะอย่าลืมไปหาเอา นำต้นหมากพริกเด้อ อยู่นำหน่วยบักเขียบ กะมีหลายคือกัน เด้อ ขี้เพี้ย กะดาย...

เอ้า... งอเข้ามาหาพ่อใหญ่มี... พ่อใหญ่มีเลากะย่างเลาะหา หม่องเหมาะๆ ..หาไม้แจ้งไปนำล่ะหว๋า ..พอดี ไปพ้อขอนม่วง เป็นตางอยขี้แซบพะโล เลากะบ่รอช้า ขึ้นงอย เบ่ง อึด..อึด.. อย่างสำบายใจ ร้องเพลงไปพร้อม พุ่นล่ะแหม

กะจั่งแมนพอดีคักเนาะ... เต่าโตนึง...หมูบ นอนหลับอยู่ข้างขอน กะยังว้า กะยังว่า

ขี้เลากะตก ปุ๊กปั๊ก..ปุ๊กปั๊ก.. ลงค้างอยู่หลังเต่าโตนั่นล่ะ…

ขี้สุด พร้อมทั้งจัดการแจ้ง เรียบร้อย ลุกขึ้น นุ่งซ่ง

ตาเว็นกะกำลังขึ้น พอพุ่มพูพุ่มพี เด้

เลาเหลียวแนมเบิ่งขี้เลา ที่กองอายม้วน จัดรูปทรงสวยงาม ปลายแหลมจิ๊ดลิ๊ด

(ปานสิแมนหลาย ...ขี้งอยขอนไม้ มีแต่ขี้แปแลบแซบ นั่นแหล่ว)

เอ้อ..แมนยุบะได๋... คันจั่งซั่น กะแม่นข้อยลำผิดซั่นตี้ล่ะ ....เอาใหม่

เลาง็วกแนมเบิ่งขี้เลา ที่กองอ่ายะ กองโจ้โก้ กองกะจัดกะจาย...

(กะดีตั้ว เลาเหลียวเบิ่งซือๆ เลาบ่ก้มดมนำแมะ)

เต่า สงสัยมันเหม็นขี้พ่อใหญ่มี หรือว่าหวนหวย กะบ่จัก... เลยย่างต้วมเตี้ยม ต้วมเตี้ยม สิไปหานอนหม่องใหม่

!!!! ??? !!!

พ่อใหญ่มี เห็นจั่งซั่น เลาตื่นเต้น ตกใจ ประหลาดใจ ที่เห็นขี้เจ้าของ กำลังเคลื่อนที่ไป ตามข้างๆ ขอนไม้

“ เอ้อ ขี้เฮานี่ มันเก่งคักน้อ ย่างเองกะได้ ” เลาคึดในใจ แล้วกะลองออกคำสั่งเบิ่ง

“ ขี้กู... มึงจงหยุดเดียวนี้ ”

เต่า ได้ยินเสียงคน มันกะเลยเซาย่าง ขี้พ่อใหญ่มี กะเลยหยุดนำ

“ เอ้อ..ดีดี.. เป็นขี้ที่ดี.. ฮู้จักเชื่อฟังเจ้าของ จั่งซี้แหน่แม๋”

“ เอ้า.. ลองย่างอีกเบิ่งดู้.. ไป..ไป..ย่าง.. หน้า เดิน..” ว่าซ้าน เลาบอกให้ขี้เลาย่างต่อ

เต่า มันหวนหวยขี้ (ที่ฮาดหัวมัน) มันกะเลยออกย่างต่อ ...ขี้พ่อใหญ่มี กะเลยเคลื่อนที่ต่อ ตามคำสั่งของพ่อใหญ่มีพอดี..

พ่อใหญ่มีเลาดีใจอย่างคัก แต่ผัดเกิดได้ใหญ่มา กะบ่เคยเห็นขี้ย่างได้จักเทื่อ กะยังว้า กะยังว่า

“ ขี้กูเอ้ย... สิย่างไปหาเล่นไส กะไปโลดเด้อ.. เดี๋ยวกูสิเก็บหมากมี้ ไปใช้หนี้ แม่ใหญ่ลีก่อนเด้อ”

ว่าแล้ว เลากะย่างหนี จากกองขี้ไป ด้วยความภาคภูมิใจ อย่างหอง พองคิดว่า ขี้ที่เหลืออยู่ในท้องเจ้าของ มันกะคือสิย่างได้คือกัน

*****************

มื้อต่อมา... ....

พ่อใหญ่มี ออกไปท่งนา... เฮ็ดงานของเลาไปเรื่อยๆ แล้วเลากะปวดขี้อีก

ปวดขี้ เฮ็ดจั่งได๋ล่ะหือ?

กะต้องไปหาขี้....

หาหม่องขี้...

หาไม้แจ้งพร้อม...

“ ขี้หม่องได๋กะได้ดอก เดี๋ยวขี้แล้วแล้ว จั่งค่อยบอกมัน ย่างย้ายหนีไปหม่องอื่น”

เล่าคิดจั่งซี้ เลากะเลยบ่ย่างหาหม่องขี้ ที่มันไกลๆ คน ตัดสินใจนั่งขี้ อยู่ข้างเถียงนาเจ้าของนั่นล่ะ

มีการเบ่งแบบบรรจง (ตรงข้ามกับเบ่งหวัด) เพื่อให้ขี้ที่ออกมา ม้วนโตอย่างสวยงาม ยุ่มปลายให้แหลมปิ๊ดลิ๊ด มีนัยหมากพริก ประดับประดา ประปรายอย่างสวยงาม (ดีตั้ว บ่มีนัยหมากค้อ นัยหมากเขียบนำ) เลากะพอใจ ในรูปร่างของขี้เลายุเด้...

เสร็จเรียบร้อย เลากะเลยบอกขี้เลาว่า

“ ขี้กู... ไป..ย่างหนีไปหม่องอื่น พู้น...ย่างไปทางพุ่น.. ไปให้ไกลๆ แล้วกะลี้ดีดีเด้อ อย่าให้ผู้อื่นเห็นเด้อ”

กองขี้ นิ่ง..เสยตุ่ย.. บ่ขยับเขยื้อนเคลื่อนไหว แต่ว่ายังส่งกลิ่นออกมายุเด้อ

“ ขี้กู...ไป..ไป ฟ้าวไป พุ่น พุ่น คนกำลังมา ฟ้าวไปลี้ไป”

กองขี้ กะยังเสยอยู่

“ บักขี้กู... มึงสิมาขี้คร้านแต่เช้าแท้.. มึงสิย่างหรือบ่ย่าง” เลาเอามือชี้หน้า (ชี้กองขี้นั่นล่ะ) ด่าขี้เลา

กองขี้ กะยังเสยนิ่งอยู่คือเก่า

“ มึงสิย่างหรือบ่ย่าง ...มึงสิไปหรือบ่ไป.... คันมึงขี้คร้านจั่งซี้ มึงต้องโดน...”

แล้วเลา กะเอาฝ่าตีน ที่บ่ได้ใส่เกิบ กระทืบเหยียบขี้เลา อย่างจัง

เปะ !!!

“ แม้มเนี่ย มึงจะล่อบ่... เล่นกับไผบ่เล่น มาเล่นกับกู พ่อใหญ่มี ณ บ้านหมี่ เล่นแบบนี้ มันต้องโดนดี จักสองสามที... ปาดโธ้... ปะสาขี้ บังอาจกล้าหือกับกู ซั่นบ้อ”

เลาเทิงเว้าไป เทิงเยียบย่ำขี้ไป จนสาสมใจ...

กว่าเลาสิคึดได้... ตีนเลากะติดขี้ เทิงสองข้างแล้ว

พ่อใหญ่มีน้อ พ่อใหญ่มี...

ได้เค้าเรื่องมาจาก...เข้ม สารคาม

  หน้าก่อน หน้าถัดไป

 
Creative Commons License

ชมรมอีสานจุฬาฯ... นิทานพื้นบ้านอีสาน