“คำทวย” หรือ “การทายปัญหา” เป็นการละเล่น เป็นการพักผ่อนหย่อนใจ อย่างหนึ่ง ของคนอีสาน (คนทางอื่นกะเล่นคือกันนั่นล่ะหวา)

     วิธีการเล่น โดยปกติแล้ว สิมีการจัดไท หรือแบ่งฝ่ายกัน แล้วกะเล่นทวยกัน บางเทื่อ ผู้ได๋ทวยเก่งๆ อาจสิเล่นแบบหนึ่งคนต่อสิบคน กะมี ดอกหวา...

     การทวยกัน ฝ่ายแรกสิทวยขึ้นมาก่อน ให้อีกฝ่ายหนึ่งตอบ ถ้าตอบได้ กะทวยกันต่อไป ถ้าตอบบ่ได้ กะต้องทวยแก้ จนต่างฝ่ายต่างตอบบ่ได้ กะพากันเฉลยคำทวยนั้น แต่ว่าในที่สุด ถ้าฝ่ายได๋ฝ่ายนึง ตอบบ่ได้ แล้วกะเหมิดคำทวยพร้อม กะถือว่าฝ่ายนั้นแพ้

     การเล่นทวยกัน อาจสิตั้งกติกาขึ้นมาเป็นการเฉพาะ อย่างเช่น ผู้ได๋แพ้ หรือฝ่ายได๋แพ้ ต้องกินน้ำ ต้องถืก เขกเข่า หรือต้องกุ่ง(กระเตง)อีกฝ่ายหนึ่ง เป็นต้น แล้วแต่สิตั้งกติกากันขึ้นมา น้อ...

     โอกาส ที่มักสิเล่นทวยกัน กะอย่างเช่น เฮ็ดงานกันไป เล่นทวยกันไป เกี่ยวข้าว ดำนา ตีข้าว ฯลฯ กันไป เล่นทวยกันไป กะมี หรือยามแลง กินข้าวแลงแล้ว พากันมานั่งซุมกัน อยู่เดิ่นบ้าน อยู่เตียงหน้าบ้าน เสริมเย็น ไป เล่นทวยกันไป กะมี ตั้งใจจัดไทกัน เล่นบักทวยกันกะมี ว่าซั่นเถาะ...

     คำทวยที่เกิดขึ้น กะมาจากภาพที่เห็น สิ่งที่เห็นปรากฏ หรือปรากฏการณ์ต่างๆ นั่นล่ะ คนคิดคำทวย กะเอามาจากเหตุการณ์์ซุมนี้ล่ะ แล้วกะใส่คำเว้าเป็นกาพย์เป็นกลอนเข้าไป กะมี เป็นคำทวยดุ้นๆ บ่ได้คล้องจองกัน กะมี แล้วแต่ผู้คิดคำทวย มีความสามารถ ทางกาพย์กลอนบ่ นั่นล่ะ

     กะจั่งว่า นั่นล่ะ คำทวย กะเลย เป็นสื่อ หรือบอกเล่าถึงเรื่องราว เหตุการณ์ที่ผ่านมา บอกให้ฮู้ได้ว่า ของนี้ สิ่งนี้ เหตุการณ์นี้ มี เกิดขึ้น ในยุคนั้น สมัยนั้น บอกถึง เรื่องราว วัฒนธรรม ประเพณี แนวความคิด ตลอดถึงวิถีชีวิต ความเป็นอยู่ของคนอีสานในยุคนั้น สมัยนั้น

    คำทวย ที่รวบรวม ไว้นี้ เป็นเพียงโตแทน ของคำทวยทั้งหลายที่เกิดขึ้น เป็นเพียงเศษเสี้ยว ของคำทวยทั้งหลาย ที่บรรพบุรุษ คิดขึ้น ข้าฯน้อยเอง รวบรวมไว้ กะเพื่อแสดงถึงภูมิปัญญา ของบรรพชนคนอีสาน เพื่อให้คนรุ่นหลัง ได้ศึกษาเรียนรู้ ได้ระลึกถึงคุณค่า ของภูมิปัญญาเก่าก่อน

     แล้วกะขอบูชา ระลึกถึง คุณครูบาอาจารย์ บูรพาจารย์ ตลอดถึงบรรพชนทั้งหลาย ที่ได้ถ่ายทอดภูมิปัญญาแห่งอีสาน เอาไว้ ให้คนรุ่นหลังได้ชมชื่น

		สมบัติ		ศรีสิงห์
		กรกฎาคม		๒๕๔๘