ผญา คติสอนใจประจำวันที่ 25 เมษายน 2568:: อ่านผญา 
ในโลกนี้บ่ห่อนอยู่เดียวเป็น อยู่แต่คนเดียวดาย บ่ห่อนเป็นเมืองบ้าน แปลว่า ในโลกนี้ ไม่ใช่มีเพียงเราคนเดียว อยู่ตัวคนเดียว ก็เป็นบ้านเมืองไม่ได้ หมายถึง อย่าคิดว่าตนเก่งกว่าคนอื่น จนไม่ยอมลดตัวคบหาใคร

นิทานพื้นบ้านอีสาน  

ท้าวเสียวสวาด (นิทานพื้นบ้าน---อีสานจุฬาฯ)
นิทานแลง.. ท้าวเสียวสวาด

  หน้าก่อน หน้าถัดไป
ปัญหา เพิงจาแล บ่เพิงจา


     แต่นั้น ราชา อันว่าพระยา ก็มีใจชมชื่นยินดี แล้วก็ซ้ำถามเมื่อหน้าว่า ดูรา ท่านผู้ชาย เฮาออกมาถ้วนสามใกล้สิฮุ่งนั้น ท่านก็มากล่าวว่า
     เพิงจาแล บ่เพิงจา
     ลักขณาในใจ ฮู้แล้ว อย่าเถิงสอง
ว่าดังนั้น เป็นดังฦๅ

     เมื่อนั้น เสียวสวาดไหว้พระยาว่า เทวะ ข้าไหว้มหาราชเป็นเจ้า อันผู้ข้ากล่าวว่า เพิงจาแล บ่เพิงจา ว่าดังนั้น ยังมีพระยาตนหนึ่ง ไปเที่ยวหลิ้นในสวนอุทยาน...


     พระราชาได้ฟังคำอธิบายจากเสียวสวาด กะพอใจ ยินดีอย่างขนาด แล้วกะถามอีกว่า ตอนที่เฮาออกมาเทื่อที่สามตอนเดิกข่อนๆ เจ้าบอกว่า “เพิงจาแล บ่เพิงจา ล่ะ มันเป็นจั่งได๋”


     ท้าวเสียวสวาด กะอธิบายโดยยกนิทานเรื่อง ขันติดาบส มาประกอบว่า


     มีพระราชาพระองค์หนึ่ง เสด็จไปเที่ยวเล่นสวนอุทยาน พร้อมทั้งสนมกำนัล นางสนมกะฟ้อน ร้องรำทำเพลง พระราชากะเบิ่งอย่างสบายอารมณ์ แล้วกะนอนหนุนตักสนมเอก ฟังเพลง เบิ่งฟ้อนรำ ไปเรื่อยๆ จนม่อยหลับไป

    นางสนมทั้งหลาย เห็นว่าพระราชาหลับแล้ว ฟ้อนไปกะบ่มีผู้เบิ่ง กะเลยพากันไปย่างเลาะเล่น เหลืออยู่กับพระราชาแค่สนมเอกที่พระราชานอนหนุนตักอยู่ เท่านั้น

     สนมทั้งหลาย เลาะไปเห็นฤๅษีตนนึง ท่าทางสำรวม น่าเคารพเลื่อมใส กะเลย พากันไปคุยแล้วกะขอฟังธรรมะ ฤๅษีกะเว้าธรรมะให้ฟัง สนมทั้งหลายกะเลื่อมใสในธรรมะของฤๅษี กะพากันเว้าถามปัญหาธรรมไปเรื่อยๆ

     ตาเว็นบ่ายคล้อยแล้ว สนมเอกเมื่อยขา กะเลยสิเปลี่ยนขาให้พระราชาหนุน พระราชากะเลยตื่น แล้วกะถามว่า สนมอื่นๆ ไปไสกันเหมิด พอได้ยินว่าไปนั่งฟังเทศน์ของฤๅษีอยู่ กะบ่พอใจ

     พระราชากับสนมเอกกะย่างไปนำหาพวกสนม กะเห็นฤๅษีองค์นึง นั่งเทศน์อยู่ กะบ่พอใจ เลยไปถามฤๅษีว่า

“ท่านชื่อว่า จั่งได๋”
“ชื่อว่า ขันติ” ฤๅษีตอบ
“ท่านสอนธรรมะอีหยัง”
“สอนเรื่องขันติ”
“ขันติ ที่ท่านสอนน่ะ หมายความว่าจั่งได๋”
“ความอดทน ความทนได้ ผู้ได๋สิด่า กะบ่เคียด สิตีสิฆ่า กะบ่เคียด บ่ถือโทษโกรธเคือง.. นี่ล่ะ คือขันติ”

     พระราชา คิดสิทดลองฤๅษีว่าสิอดทนได้จั่งปากเว้าหรือบ่ กะให้เอิ้นเพชฌฆาตมา ให้เอาหวายตีฤๅษี จนเลือดไหล ฤๅษีกะอดทนไว้ บ่เคียด บ่ปากหยัง

     พระราชากะเว้าว่า “เป็นจั่งได๋ ท่านผู้มีขันติ ยังสิมีขันติต่อไปได้อีกบ่ ตีลงไปท่านเพชฌฆาต ตีให้ขันติของฤๅษีหนีออกมาให้ได้”

     ฤๅษีกะเว้าว่า “ขันติ น่ะ บ่ได้อยู่ที่ร่างกายดอก ขันติมันอยู่ในใจนี่ บาดเจ็บกะแต่เพียงร่างกายดอก แต่ใจอาตมายังผุดผ่องอยู่ บ่ได้รับบาดเจ็บดอก”

     พระราชาได้ยินจั่งซั้น แฮ่งเคียดแฮง สูนแฮงกว่าเก่า ให้เพชฌฆาต เอาดาบตัดหู ตัดดัง ตัดมือฤๅษี แล้วเจ้าของกะเข้าไปถีบยอดอกฤๅษีล้มลง แล้วกะเข้าไปเหยียบอก อย่างสะใจ จากนั้น กะย่างกลับวัง

     ระหว่างทางย่างกลับ พอละสายตาฤๅษี พระราชา กะถืกแผ่นดินสูบ เพราะเฮ็ดบาปหนักหนา ตายไปตกหม้อนรกอเวจี

     ส่วนขันติดาบส ทนพิษบาดแผลบ่ไหว กะตาย ไปเกิดเป็นพรหมอยู่พรหมโลก

     นี่ล่ะ บางอย่าง ขึ้นอยู่กับปาก ขึ้นอยู่วาจาเว้า สิ่งที่ควรเว้าจั่งค่อยเว้า สิ่งที่บ่ควรเว้า กะบ่ต้องเว้า... คำว่า เพิงจาแล บ่เพิงจา กะมีความหมาย จั่งซี้ล่ะ

 
  หน้าก่อน หน้าถัดไป

 
Creative Commons License
ชมรมอีสานจุฬาฯ... นิทานพื้นบ้านอีสาน