ลาย ในทางดนตรี มีสองความหมาย คือ หมายถึงบันไดเสียงหรือคีย์ของทำนองเพลง และหมายถึงทำนองของบทเพลง (melody)

ลาย ในความหมายว่า บันไดเสียงหรือคีย์ดนตรี นั้น เรียกตามเครื่องดนตรีที่เก่าแก่ที่สุดแห่งลุ่มน้ำโขง ซึ่งก็คือ แคน นั่นเอง โดย แคนหนึ่งเต้า (แคนเจ็ด, แคนแปด, แคนเก้า, แคนสิบ) สามารถบรรเลงเป็นทำนองเพลงได้ทั้งหมด 6 คีย์ย่อย หรือ 6 บันไดเสียงย่อย คือ

คีย์ลายใหญ่ เทียบเป็น เอไมเนอร์
คีย์ลายน้อย เทียบเป็น ดีไมเนอร์
คีย์ลายเซ เทียบเป็น อีไมเนอร์
คีย์ลายสุดสะแนน เทียบเป็นซีเมเจอร์ ในจีโหมด
คีย์ลายโป้ซ้าย เทียบเป็นเอฟเมเจอร์ ในซีโหมด
คีย์ลายสร้อย เทียบเป็นจีเมเจอร์ ในดีโหมด
(การเทียบนี้ ในกรณีที่เสียงลา ของแคน ตรงกับ เสียงลา ของดนตรีสากล เท่านั้น)

ลาย ในความหมายว่า ทำนองเพลง นั้น ใช้สำหรับเรียกทำนองเพลงต่างๆ คือ เฉพาะทำนองล้วนๆ เรียกว่าลาย เช่น ทำนองเพลงแมงภู่ตอมดอก ก็เรียกว่าลายแมงภู่ตอมดอก ทำนองเพลงแม่ฮ้างกล่อมลูก ก็เรียกว่า ลายแม่ฮ้างกล่อมลูก เป็นต้น

ลายเพลงพื้นบ้านอีสาน (ที่เป็นลายโบราณจริงๆ) จะใช้โน้ต 5 โน้ต ในหนึ่งลายเพลง ซึ่งสาเหตุที่เป็นเช่นนั้น คงเนื่องมาจาก เครื่องดนตรีที่ใช้ในการแต่งเพลง มีโน้ตไม่ครบสเกลดี หรืออาจเนื่องมาจากอารมณ์เพลงของผู้บรรเลงเอง เป็นอารมณ์แบบสนุกสนาน ร่าเริง โน้ตเพลง จึงออกมาแบบลักษณะโน้ตกระโดด เพลงที่ใช้โน้ตครึ่งเสียงจะมีน้อย