คีย์ลายโป้ซ้าย

ลายโป้ซ้าย คือทำนองลายสุดสะแนน ที่เลื่อนบันไดจากบันไดจีโหมด มาเป็นบันไดซีโหมด และออกสำเนียงทางเมเจอร์เหมือนกัน

ชื่อลายโป้ซ้าย ตั้งขึ้นตามอากัปกิริยาของผู้เป่าแคน ที่ต้องใช้นิ้วโป้ซ้าย ปิดรูนับของลูกแคนเสียง โด (ลูกที่1 แพซ้าย) ไว้ตลอดเวลาที่บรรเลงลายโป้ซ้าย

ลายโป้ซ้ายมีเสียงโด (เสียง C เมื่ออยู่บันไดเนเจอรัล) เป็นเสียงศูนย์กลางของทำนอง ใช้โน้ตในทำนองได้ครบทั้ง 7 โน้ต คือ ด ร ม ฟ ซ ล ท

แต่อย่างไรก็ตาม ทำนองลายเพลงอีสาน โดยมาก เป็นทำนองโน้ตกระโดด ใช้โน้ตในแต่ละลายเพลง 5 โน้ต ซึ่งโน้ตหลัก 5 โน้ตของลายโป้ซ้ายคือ “ด ร ฟ ซ ล”

บันไดเสียงลายโป้ซ้าย ควรเรียกว่าอยู่ในบันได C Mode ออกสำเนียง Major ไม่ใช่บันได C Major แม้ว่าทำนองจะจบลงที่เสียง โด หรือ C และใช้เสียงโด เป็นเสียงประสานยืน ก็ตาม ถ้าจะจัดเข้าบันไดทางเมเจอร์ ควรจะเรียกว่าอยู่ในบันได F Major แต่ใช้เสียงในขั้นที่5 (dominant) คือเสียง C เป็นเสียงเอก (primary tone ไม่ใช่ Tonic) การจัดเช่นนี้ มีเหตุผลตรงที่ ลายโป้ซ้าย มีลายน้อยเป็นเครือญาติทางไมเนอร์ (relative minor) และลายน้อยมีเสียง D หรือเร เป็น โทนิค หรือเสียงศูนย์กลาง เพราะฉะนั้น ลายโป้ซ้าย จึงต้องมีเสียง F หรือ ฟา เป็นโทนิค จึงจะถูกต้อง บันไดเสียงที่มีเสียงฟา หรือ F เป็นโทนิค ก็คือบันได F Major นั่นเอง

ดูตารางเทียบคู่โทนิคทางเมเจอร์และไมเนอร์

การบรรเลงลายโป้ซ้าย ต้องใช้เสียงซอลสูง (ลูกที่8 แพซ้ายมือ) และเสียงโดสูง (ลูกที่1 แพซ้ายมือ) เป็นเสียงประสานยืน หรือเสียง Drone ตลอดทั้งลาย โดยลูกที่ 8 แพซ้าย มักปิดรูนับด้วยขี้สูดก้อนเล็กๆ แต่ลูกที่1 แพขวา ปิดรูนับด้วยนิ้วหัวแม่มือซ้ายไว้ เพื่อให้ทั้งสองลูกนั้นเกิดเสียงประสานตลอดการบรรเลงลาย

ลายโป้ซ้าย นอกจากจะใช้เสียงประสานยืนคือซอลสูงและโดสูงแล้ว ขณะบรรเลง ยังมีการจับคู่ประสานคอร์ดเสียงอื่นๆ ด้วย เช่น

ถ้าโน้ตลงเสียงโด จะจับคู่กับเสียงซอล, เสียงเร จับคู่กับเสียงลากลาง(ลูกที่4แพขวา), เสียงฟา คู่กับเสียงฟา, เสียงซอลคู่กับเสียงซอล, เสียงลา จับคู่กับเสียงเร

*** การใช้เสียงซอล ประสานคู่กับเสียงฟา และเสียงลา จะฟังดูแข็งกระด้าง... ดังนั้น หมอแคนบางคน จะไม่ใช้เสียงซอลสูง (ลูกที่8 แพซ้าย) เป็นเสียงประสานยืน หรือเสียงเสพลายโป้ซ้าย