คีย์ลายสร้อย

ลายสร้อย คือทำนองลายโป้ซ้าย ที่เลื่อนบันไดจากบันไดซีโหมด มาเป็นบันไดดีโหมด และออกสำเนียงทางเมเจอร์เหมือนกัน

ชื่อลายสร้อย น่าจะมาจากภาษาไทยลาว ซึ่ง สร้อย แปลว่า ฉีกออกเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย เพราะลายสร้อย คือลายที่ฉีกหรือแตกออกมา จากลายสุดสะแนนและลายโป้ซ้าย แต่เดินทำนองเหมือนทั้งสองลายดังกล่าว ได้ไม่ครบถ้วน อันเนื่องมาจากข้อจำกัดเรื่องช่วงทบเสียงไม่ครบ 2 ช่วงทบดี... จึงถือว่าเป็นเพียง สร้อย หรือส่วนย่อยของลายทั้งสองเท่านั้น

ลายสร้อยมีเสียงเร (เสียง D เมื่ออยู่บันไดเนเจอรัล) เป็นเสียงศูนย์กลางของทำนอง ใช้โน้ตในทำนอง 6 โน้ต คือ ร ม ซ ล ท ด

แต่อย่างไรก็ตาม ทำนองลายเพลงอีสาน โดยมาก เป็นทำนองโน้ตกระโดด ใช้โน้ตในแต่ละลายเพลง 5 โน้ต ซึ่งโน้ตหลัก 5 โน้ตของลายสร้อยคือ “ร ม ซ ล ท”

บันไดเสียงลายสร้อย ควรเรียกว่าอยู่ในบันได D Mode ออกสำเนียง Major ไม่ใช่บันได D Major แม้ว่าทำนองจะจบลงที่เสียง เร หรือ D และใช้เสียงเร เป็นเสียงประสานยืน ก็ตาม ถ้าจะจัดเข้าบันไดทางเมเจอร์ ควรจะเรียกว่าอยู่ในบันได G Major แต่ใช้เสียงในขั้นที่5 (dominant) คือเสียง D เป็นเสียงเอก (primary tone ไม่ใช่ Tonic) การจัดเช่นนี้ มีเหตุผลตรงที่ ลายสร้อย มีลายเซเป็นเครือญาติทางไมเนอร์ (relative minor) และลายเซมีเสียง E หรือมี เป็น โทนิค หรือเสียงศูนย์กลาง เพราะฉะนั้น ลายสร้อย จึงต้องมีเสียง G หรือ ซอล เป็นโทนิค จึงจะถูกต้อง บันไดเสียงที่มีเสียงซอล หรือ G เป็นโทนิค ก็คือบันได G Major นั่นเอง

ดูตารางเทียบคู่โทนิคทางเมเจอร์และไมเนอร์

การบรรเลงลายสร้อย ต้องใช้เสียงเรสูง (ลูกที่6 แพขวามือ) และเสียงลาสูง (ลูกที่8 แพขวามือ) เป็นเสียงประสานยืน หรือเสียง Drone ตลอดทั้งลาย โดยลูกที่ 8 แพขวา มักปิดรูนับด้วยขี้สูดก้อนเล็กๆ ส่วนลูกที่6 แพขวา ปิดรูนับด้วยนิ้วนางขวาไว้ เพื่อให้ทั้งสองลูกนั้นเกิดเสียงประสานตลอดการบรรเลงลาย

ลายสร้อย นอกจากจะใช้เสียงประสานยืนคือลาสูงและเรสูงแล้ว ขณะบรรเลง ยังมีการจับคู่ประสานคอร์ดเสียงอื่นๆ ด้วย เช่น

ถ้าโน้ตลงเสียงลาต่ำ จะจับคู่กับเสียงเร และลากลาง, เสียงที จับคู่กับเสียงมี และทีสูง, เสียงเร จับคู่กับเสียงลากลาง, เสียงมี จับคู่กับเสียงที และมีสูง, ส่วนเสียงซอล และเสียงลากลาง มักใช้เป็นเสียงเดี่ยว