คีย์ลายน้อย

ลายน้อย หมายถึงทำนองที่อยู่ในบันไดแหลมสูง ภาษาไทย-ลาว เรียกเสียงแหลมว่า เสียงน้อย... เสียง เร ซึ่งเป็นเสียงศูนย์กลางของทำนองลายน้อย แหลมกว่าเสียงลา ของทำนองลายใหญ่ จึงได้ชื่อว่า ลายน้อย เพราะมีเสียงแหลมกว่าลายใหญ่

ลายน้อย ก็คือทำนองลายใหญ่ ที่เลื่อนบันไดเสียง จาก เอโหมด มาเป็น ดีโหมด นั่นเอง และออกสำเนียงไมเนอร์เหมือนกัน

ลายน้อย มีเสียงเรต่ำ (เสียง D เมื่ออยู่บันไดเนเจอรัล) เป็นเสียงศูนย์กลางของทำนอง ใช้โน้ตในทำนองได้ครบทั้ง 7 โน้ต คือ ร ม ฟ ซ ล ท ด

อย่างไรก็ตาม ทำนองลายเพลงอีสาน โดยมาก เป็นทำนองโน้ตกระโดด ใช้โน้ตในแต่ละลายเพลง 5 โน้ต ซึ่งโน้ตหลัก 5 โน้ตของลายน้อยคือ “ร ฟ ซ ล ด” ส่วนลายเพลงที่มี 6 โน้ต (เพิ่มเสียง ม) และ 7 โน้ต (เพิ่มเสียง ม และ ท) จะมีน้อย ถ้ามีบรรเลง ก็เป็นเพลงที่ยืมทำนองมาจากถิ่นอื่น หรือเป็นลายเพลงกำเนิดใหม่ ซึ่งถ้ามี 7 โน้ต แคนจะบรรเลงได้เฉพาะลายน้อยเท่านั้น

มาตราเสียงของลายน้อย จัดอยู่ใน “D Mode” (คือเพลงจบลงด้วยเสียงเร ... เมื่อเทียบเร= D) ออกสำเนียงไมเนอร์ หรือจะว่าเป็นบันไดดีไมเนอร์ ก็ไม่ผิด

การบรรเลงลายน้อย ต้องใช้เสียงลา และ เสียง เร เป็นเสียงประสานยืน หรือเสียง Drone ตลอดทั้งลาย ดังนั้น ผู้เป่า มักบิขี้สูดก้อนเล็กๆ ออกมาอุดรูเสียงลาสูง (เสียงเสพ แพขวามือลูกที่แปด) ไว้ ส่วนรูนับเสียงเร (ลูกที่6 แพขวามือ) จะใช้นิ้วนางขวา ปิดไว้ เพื่อเป็นการสะดวกในอันที่จะเลื่อนไปปิดรูนับเสียงมี (ลูกที่7 แพขวามือ) เมื่อเปลี่ยนไปเล่นลายใหญ่

เสียงประสานยืนหรือเสียงโดรนนั้น หมอแคนเรียกว่าเสียงเสพ...

ดูตัวอย่างเพลงพม่ารำขวาน เมื่อใช้บันไดลายน้อย สามารถบรรเลงได้ครบทุกโน้ต

พม่ารำขวานคีย์ลายน้อย