โคลง
คำว่า "โคลง" บางแห่งเขียนเป็น "โคง" บางแห่งเขียนเป็น "คระโลง" บางแห่งเขียนเป็น "ครรโลง"
"คำโคลง" ดัดแปลงมาจากกาพย์วิชชุมาลีบ้าง มหาวิชชุมาลีบ้าง และกาพย์มหาสินธุมาลีบ้าง


โคลง ๕ หรือ โคลงวิชชุมาลี
ที่เรียกว่าโคลง ๕ เพราะ้แต่ละวรรคมี๕คำ ที่เรียกว่าโคลงวิชชุมาลี เพราะโคลงนี้ใช้คำก่ายเหมือนกับกาพย์วิชชุมาลีหรือกลอนวิชชุมาลี
โดยหนึ่งบทมี ๔ วรรค วรรคละ ๕ คำ เอก โท ไม่ค่อยแน่นอนนัก โดยมากบทหนึ่งให้ใส่ เอก ๔ คำ โท ๒ คำ ส่วนคำก่าย กำหนดตามแผนผังข้างล่างนี้




ตัวอย่าง โคลง ๕ หรือโคลงวิชชุมาลี
๑) ลูกเพียงพ่อ แขงเมือง
    อย่าจงใจ จากเหน้า
    มีคำเหลือง ล้านซั่ง
    เป็นเจ้าผ่าน นครขวาง

๒) ยั่งยั่งฟ้า หัวปี
    ฝนฮำดวง ดอกหญ้า
    จักหนีหนี บ่ได้
    เจ้าฟ้าวั่ง เวใจ
                   (ท้าวฮุ่งท้าวเจือง)

โคลงสุภาพหรือมหาสินธุมาลี
หนึ่งบทมี ๔ วรรค วรรคที่ ๑ ๒ ๓ มีวรรคละ ๗ คำ วรรคที่ ๔ มี ๙ คำ วรรคที่๑ เพิ่มสร้อยหน้าวรรคได้ ๒ คำ และวรรคที่ ๓ เพิ่มสร้อยท้ายวรรคได้ ๒ คำ โคลงหนึ่งบท มีคำเอก ๗ คำ คำโท ๔ คำ และใช้คำก่ายตามแผนผังต่อไปนี้

ตัวอย่าง โคลงสุภาพหรือมหาสินธุมาลี
๑) มาลากองกิ่งก้าน       งามตู
    ดวงหนึ่งแลหลิงดู      ชื่นช้อย
    หอมฮสทั่วชุมพู        ถนัดยิ่ง เฮียมเอย
    ขอบพระคุณเจ้าข้อย   ลื่นล้ำเสนโห ฯ

๒) จักทานทัดใส่เกล้า     เกษา
    หอมยิ่งกันนิกาสุด      แหล่งหล้า
    จักมีแห่งใดดา          ดูยาก พระเอย
    หกแห่งสวรรค์นครฟ้า  บ่เปรียบได้เถิงสอง ฯ

๓) จักด่วนขึ้นฟ้าเล่า        ยังฮัก
    จักอยู่ดอมเฝือผัก       เพื่อนน้อง
    จักดีบ่ดีนัก               สะเทินห่าง พระเอย
    นานขึ้นเยียวความข้อง  พากน้องหลายทาง ฯ
                                                 (ท้าวฮุ่งท้าวเจือง)