| |
เซียน
ภูมิลำเนา : สกลนคร
สมาชิกภาพ : สมาชิกชมรมฯ
เข้าร่วม : 16 มี.ค. 2553
รวมโพสต์ : 2,213
ให้สาธุการ : 180
รับสาธุการ : 4,969,660
รวม: 4,969,840 สาธุการ
|
|
แสงทองส่อง แยงสาดเป็นสาย กลุ่มเมฆเล่นลาย กรีดเป็นริ้วยาว ทอทอดขอบฟ้า
ไก่ผู่โอกขันเจื้อย แว่วทุ่งมากับสายหมอกยามเช้าตรู่ หัวลมผันฤดู พัดวูบไกวใบไม้ เสียงซู่มาแต่ไกล
น้ำหมอกตกค้าง เกาะหัวหญ้าสุมทุม ก่อเป็นหยดใสแก้ว พร่างพรมเดิ่นปลายนา
เสียงกะโหร่ง มิงม่อง วัวควายออกจากคอก งัวน้อยตัวขี้ดื้อ แล่นหางตั้งใส่ต้นยอ บ้างก็หาซอกค้นหา
หมากยอสุก บ้างก็ บุ๋ป่าหญ้าดอกขิว (ต้นอ่มซ้าง , สาบเสือ ) หากินดอกต้นลิ้นฟ้า ที่หล่นลงมาตั้งแต่ตอนกลางคืน
ตาวาด เสียหญ้า (ถากหญ้า ) ใต้ฮ่มค้อแคมเถียง ตั้งแต่เช้าๆ เพื่อเตรียมทำ ลานข้าว ถากหญ้าและ
ปรับพื้นให้ราบเลียบเสมอ บริเวณใต้ร่มไม้ ตรงใต้ร่มต้นค้อแห่งนี้ ทุก ๆ ปี
เมื่อถึงฤดูเก็บเกี่ยว แกจะทำลานข้าวตรงนี้เสมอ เพราะร่มรื่นดี การถากถางหญ้าเพื่อทำลานนี้
เรียกว่า การเสียลาน ส่วนมากเริ่มทำเอาฤกษ์ดี ในวันเสาร์
ลมเอ้ย..เอาคุ ไปหาเอาขี้ควายตามเดิ่น มาให้พ่อแน
เสียงตาวาดเอิ้นใส่ลูกชาย บักลมล้างหน้าล้างตาแล้ว ก็ ก้อยๆ ลงคันได ถือเอา คุสังกะสีฮ้าง บ่ายหน้าสู่เดิ่นนา
หาเอากองที่มันขี้ไว้ใหม่ๆ แนเด้อ ผู้เป็นพ่อเอิ้นสั่งไล่หลัง
ลมคิมฮวงเดินแลหา กองขี้ควาย กองขี้วัว ที่มันถ่ายไว้ใหม่ๆ เมื่อพบแล้วก็ โกยใส่คุฮ้าง บ้างก็เอามือหอบเอา
แล้วก็หิ้วมาให้พ่อใต่ร่มค้อ
เอามาเฮ็ดหยังอีพ่อ ลมถาม
เอามาทาลาน เฮ็ดลานข้าว บักหล่า แกตอบพลางวางจอบลง
เอาไปกองไว้หม่องกลางเดิ่น ที่พ่อเสียหญ้าไว้แล้วพู้นเด้อ
..........................................................................................
หลังจากนั้นตาวาดก็ตักน้ำมา ฮดลานที่เสียหญ้าไว้แล้ว รวมทั้งกองขี้ควายที่เอามากองไว้เป็น กอง ๆ
เมื่อได้ที่แล้ว ก็ลงมือ ทาลานด้วยขี้ควาย เมื่อขี้ควายเปียกน้ำพอเหลว ๆ แกก็ เอามัดเฟือง มากวาด ลาดให้ทั่ว
ให้ขี้ควายเหลวๆ เคลือบทั่วพื้นที่ ที่ตระเตียมไว้ หากขี้ควายไม่พอ แกก็ให้ ลูกชายไปเอาอยู่คอก มาเพิ่มเติม
มองดูเห็นใช้ทั้งมือทั้งตีน ละเลงขี้ควายเปียกๆ จนทั่วลาน ที่เหลือหากต้องการให้ผิวหน้าลานเรียบ
แกก็เอา ไม้กวาดที่ทำด้วยฟางข้าว กวาดเกลี่ยให้ทั่ว กลิ่นขี้ควายคละคลุ้ง
มองดูแล้วคนที่ไม่เคยเป็นชาวนา หรืออาชีพอื่นอาจมองว่า แกกำลังเล่นของสกปรก น่ารังเกียจ
หากแต่สำหรับ วิถีชาวนาลูกอีสานแล้ว ขี้ควายไม่ถือว่าเป็นของน่ารังเกียจแต่ประการใด กลับมองว่าเป็น
วัตถุอันมีคุณอนันต์ ใช้ฉาบทาผนังเล้ายุ้งฉางข้าว ใช้เป็นปุ๋ยบำรุงที่นา ใช้ทาลาน ทำลานข้าว แม้กระทั่ง
ควายมันขี้ตกลงพื้นดินตรงไหน ยังเป็น ขวยกุดจี่ ให้ได้ขุดหากินเป็นอาหาร
จะมีอะไรที่เกื้อหนุนชาวนาได้มากเท่านี้
เมื่อทาลานเสร็จเรียบร้อย แกก็มายืนชมผลงานอยู่ข้างลาน ที่ตอนนี้ถูกเคลือบด้วยขี้ควายจนสิ้น
ทาขี้ควายเทื่อเดียว กะแล้ว แม่นบ่อีพ่อ บักลมถาม เพราะแลเห็นพ่อเหงื่อชุ่มโชก
บ่ดอก กว่าจะเป็นลานที่ใช้งานได้ ต้องทาลาน แบบนี้ ทับลงไปอีก 2-3 เทื่อ
แกอธิบายว่า ต้องปล่อยไว้ให้มันแห้งก่อน สัก 1 วัน พรุ่งนี้ ก็มาทาทับลงไปแบบเดิมอีก ประมาณ 2-3 ครั้ง
จึงจะเป็นลานข้าว สำหรับเป็นที่นวดข้าว และเก็บผลผลิต
ยามมันแห้งแล้ว แข็งเก่เด่ ปานหินพู้นหละ ตาวาดยิ้มๆ
สำหรับบักลมแล้ว เห็นว่า เป็นงานที่หนัก เพราะต้องเสียหญ้า และ ทาลาน นั้นล้วนมาจากหยาดเหงื่อแรงงาน
แต่ก็เห็นพ่อ ค่อยๆทำทีละนิดทีละหน่อย ไม่รีบเร่ง เหนื่อยก็พัก ส่วนมากแกจะทำตั้งแต่ เช้าๆ พอสายมา
ก็ไปทำอย่างอื่น จนกระทั่งหลายวัน จึงเป็นลานข้าวที่สมบูรณ์
เมื่อข้าวในนาสุกเหลืองสะพรั่ง แม่ก็เป็นคนลงไป แฮกเกี่ยว การ แฮก คือ บอกกล่าวตาแฮก
แม่เตรียมเอา หมากพลู ไปที่ นาตาแฮก เพื่อบอกกล่าว เริ่มฤดูกาลเก็บเกี่ยว ส่วนมากชาวบ้านจะเลือกเอา
วันจันทร์ หรือไม่ก็ วันพฤหัสบดี
ยายยมผู้เป็นแม่ เตรียมเอา ขันห้า คือ เทียนห้าคู่เล่ม และ ดอกพุตน้อยสีขาว ห้าคู่ ใส่ในจาน ถือลงไปด้วย
แกนั่งคุกเข่าลงหน้า ศาลตาแฮก ผ้าแพร พาดบ่า ตั้ง นะโม 3 จบ กล่าวคาถา 3 จบ
ภะสะพะโภชะนัง มะหาลาภัง สุขัง โหตุ
แล้วจึงลงมือเกี่ยวข้าว ก่อนเกี่ยวข้าว ในนาตาแฮก ลมได้ยินแม่ บอกกล่าวตาแฮกว่า
"อุกาสะ ผู้ข้าขออนุญาตบาทคำ ปู่ตาแฮกและแม่โภสพ มื้อนี้มื้อดี ขออนุญาตเกี่ยวข้าว
อย่าได้ตกอย่าได้หล่น นกน้อย และฝูงหนู มวลศัตรูอย่าได้มาบังเบียด อุอะ มุมะ มูลมา"
ปีนี้ผู้ข้าขอเกี่ยวไฮ่ กกแต้ นั้นก่อน
จากนั้นก็ลงมือเกี่ยวต้นข้าว ในนาตาแฮก ทั้งแปดต้น แล้วเอาฝ้ายมัดรวบไว้ ใส่กับ ใบคูน ใบยอ
และเทียนคู่ เอาไปไว้ที่ลาน ที่พ่อเตรียมไว้ ตาววาดเอาไม่แส่ยาวๆ มามัดต้นข้าวตาแฮกไว้ตรงปลาย
แล้วปักไว้ตรงที่จะเอา ฟ่อนข้าวมากองไว้ เพื่อเป็นศิริมงคล ยกให้สูงเด่น เป็นขวัญลาน
เอาหละ ไปบาดนี่ ซุมเฮาพากันไปเกี่ยวข้าว เกี่ยวแล้ว ต้องมาลอมลานอีกเด้อ ยามสิตีข้าว
จะต้องมา ปลงข้าวก่อน จั่งตีข้าวได้
ฮ้วย คือพิธีหลายอย่างแถะอีพ่อ บักลมถามเกาหัวแกรก ๆ
ลมเอ้ย..พิธีอันนี้ คือ พ่อแม่ เพิ่นพาเฮ็ดพาทำ มาตั้งแต่โบราณ หมายถึงการ ให้เกียรติต่อ ต้นข้าว
ต่อพื้นดิน ต่อบรรพบุรูษ ต่อสรรพสิ่งในไฮ่ในนาเฮา รู้บุญคุณ ชาวนาลูกอีสาน บ่แม่นปลูกพืช แล้วขายซือ ๆ
แต่มันเป็นวิถีชีวิต เป็นลมหายใจ หากเฮาบ่ให้เกียรติ และรู้บุญคุณสิ่งเหล่านี้ สักมื้อ เฮาจะฉิบหาย
คำสอนของพ่อ จบลงพร้อม สายลมพัดผ่านผิวกาย จนรู้สึกเย็นรื่น ต้นข้าวในนาส่งเสียงเกรียวกราวตามลม
|
|
|
