ภาษาอีสาน วันละคำ

คำที่ 1 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ขอขะมา

ภาษาอีสานคำว่า..ขอขะมา
ความหมายตรงๆ ====>	ขอโทษ , ขออภัย
อ้างอิงจังหวัด :: มหาสารคาม จากคุณ:: กระบี่โลหิต เมื่อวันที่:: 22-09-2006 13:01:01	ตัวอย่าง การ ขอขะมา เป็นการขอโทษ ขออภัย บางครั้ง อาจจะต้องทำเป็นพิธีการ มีการใช้ขัน 5 ขัน 8 มา ขอขะมาด้วย เช่น บ่าวหน่อ: น้องแพนเค้ก เฮามาเก็บเสื่อผ่า หนีไปอยู่นำกัน เถาะหล่า พ่อ กับแม่ของน้องแพนเค้ก เอิ้นค่าดอง แพงโพด ตั้งว่า 5 แสน อ้ายสิไปหาเงินมาแต่ไส กะด้อกะเดี้ย มาแต่งนาง น้องแพนเค้ก: คันเฮาเฮ็ดจั่งซั่น อี่พ่อหล่า สิบ่นำเมี่ยน เฮาบ่อ้าย บ่าวหน่อ: เฮากะพากันหนีไปไกลๆ ไปมีลูกนำกันจักคน ตั้งใจเฮ็ดงาน ตั้งหลักตั้งฐาน แล้วกะจั่งค่อย พาหลานมา \"ขอขะมา\" พ่อ \"ขอขะมา\" แม่ เฮ็ดพิธี \"ขอขะมา ลาโทษ\" เพิ่นเห็นหน้าหลานน้อยแล้ว คงสิใจอ่อนอยู่ดอก น้องแพนเค้ก: คันอ้ายว่าจั่งซั่น เฮากะไปกันเถาะ แป๊ะ... แปลว่า บ่าวหน่อ: น้องแพนเค้กจ๊ะ เรามาเก็บเสื้อเก็บผ้า หนีไปอยู่ด้วยกัน เถอะ พ่อ กับแม่ของน้องแพนเค้ก เรียกสินสอด แพงมากเลย ตั้ง 5 แสน พี่จะไปหาเงินมาจากไหน มากมายก่ายกอง ขนาดนั้น มาเป็นค่าสินสอดแต่งงานกับน้อง น้องแพนเค้ก: ถ้าเราทำอย่างนั้น คุณพ่อของน้อง จะไม่ตามไปฆ่า พวกเราหรือจ๊ะพี่ บ่าวหน่อ: พวกเราก็หนีไปไกลๆสิ ไปมีลูกด้วยกันสักคน ตั้งใจทำการทำงาน สร้างเนื้อสร้างตัว แล้วค่อย พาหลานมา \"ขอโทษ\" พ่อ \"ขออภัย\" แม่ ทำพิธี \"ขออภัยอย่างเป้นทางการ\" ท่านเห็นหน้าหลานน้อยแล้ว คงใจอ่อนให้อภัยพวกเรา น้องแพนเค้ก: ถ้าพี่ว่าอย่างนั้น เราก็ไปกันเถอะ แป๊ะ... เหอ เหอ บ่าวหน่อ อย่าสะไปซวน น้องเขาอีหลีเด้อหละ...
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 2 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ขอม

ภาษาอีสานคำว่า..ขอม
ความหมายตรงๆ ====>	คลุม , ปกปิดไว้
อ้างอิงจังหวัด :: มหาสารคาม จากคุณ:: กระบี่โลหิต เมื่อวันที่:: 22-02-2007 15:03:10	ตัวอย่าง ขอม คือ การใช้ผ้า หรือ วัสดุคล้ายผ้า เช่น ผ้ายาง พลาสติก มาคลุม หรือปกปิดวัตถุสิ่งของไว้ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ ป้องกันแดด ลม ฝน หรือ อำพรางตัว ตัวอย่าง พญาชาญเพิ่นพาลูกไปเล่นน้ำทะเล เพิ่นย่านลูกดำ กะเลย เอาผ้าแพรอีโป้ \"ขอมหัว\" ให้ลูกสาวเพิ่น แปลว่า พญาชาญแกพาลูกไปเล่นน้ำทะเล แกกลัวลูกตากแดดจนตัวดำ ก็เลย เอาผ้าขาวม้า \"คลุมศีรษะ\" ให้ลูกสาวแก สั่นดอกว้า
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 3 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า คือความ/คือความเว้า

ภาษาอีสานคำว่า..คือความ/คือความเว้า
ความหมายตรงๆ ====>	ใช่เเล้ว เหมือนคำ(ที่คุณ)พูด พูดถูก/
อ้างอิงจังหวัด :: มุกดาหาร จากคุณ:: จารย์ใหญ่ เมื่อวันที่:: 13-01-2012 08:03:41	ตัวอย่าง คือความเจ้าเเล้ว แปลว่า ใช่ตามที่คุณพูดเเล้ว (ประมาณว่าเห็นด้วย) เฮ็ดให้ได้คือความเว้าเเหน่ แปลว่า ทำให้ได้เหมือนคำพูดหน่อย
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 4 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า จัว หรือ จัวน้อย

ภาษาอีสานคำว่า..จัว หรือ จัวน้อย
ความหมายตรงๆ ====>	เณร,สามเณร
อ้างอิงจังหวัด :: มหาสารคาม จากคุณ:: กระบี่โลหิต เมื่อวันที่:: 03-07-2006 13:23:04	ตัวอย่าง คำที่เกี่ยวกับการเรียกชื่อของพระภิกษุสามเณรในภาษาอีสานที่เคยกล่าวมาแล้ว ได้แก่ เจ้าหัวหมายถึงพระ ส่วน จัวน้อย หรือ จัวเฉยๆ หมายถึงสามเณร ส่วนคำอื่นๆที่เกี่ยวข้อง เช่น -แม่ออก------อุบาสิกา -พ่อออก-------อุบาสก -สังกะลี--------เด็กวัด -เซียง-------คนที่สึกออกจากการเป็นสามเณร -ทิด---------คนที่สึกจากพระ -จารย์ หรือ จาน-------คนที่สึกจากพระที่ผ่านการทำพิธีรดน้ำเป็นจารย์แล้ว -มหา--------ผู้ที่สอบได้เปรียญ ถ้าเป็นพระเรียกพระมหา ถ้าเป็น โยม เรียกมหา เฉยๆ เป็นต้น
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 5 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า จิโป่ม หรือ จิ๊โป่ม

ภาษาอีสานคำว่า..จิโป่ม หรือ จิ๊โป่ม
ความหมายตรงๆ ====>	จิ้งโคร่ง หรือ กิ้งโคร่ง
อ้างอิงจังหวัด :: ขอนแก่น จากคุณ:: มังกรเดียวดาย เมื่อวันที่:: 08-05-2006 21:18:20	ตัวอย่าง จิโป่ม หรือจิ้งโคร่ง เป็นแมลงปีกอ่อน ลำตัวขนาด เท่านิ้วมือ กินพืชเป็นอาหาร มีขาคู่หลัง แข็งแรงเพื่อตะกุยดินทำรูอยู่อาศัย (รูจิโป่มที่มีขุยดินนี้ ภาษาอีสานเรียกว่า ขวยจิโป่ม) จิโป่มจะอยู่ในรูลึกประมาณ 1-3 ฟุต ในต้นฤดูฝนจะปรากฏ ขวยจิโป่มมาก โดยสังเกตที่ผิวดินจะมี รอยตะกุยดินขึ้นมากองไว้ปิดปากรู เข้าใจว่าเมื่อขุดรูวางไข่ในดินแล้ว ตัวแก่จะหมดวงจรอายุไป ไข่ในดินจะ แตกเป็นตัวอ่อนแล้วออกมาจากรูหากิน ตามป่าที่มีใบไม้ทับถมกันพอชุ่มชื้น จิโป่ม หรือจิ้งโคร่ง ชาวอีสาน นิยมนำมาบริโภคเป็นอาหาร โดยนำมาแกงใส่หน่อไม้ดอง (ภาษาอีสานเรียกหน่อไม้ส้ม) หรือทำเป็นน้ำพริกจิ้งโคร่ง (ภาษาอีสานเรียก ป่นจิโป่ม)
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 6 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ซกลกซนลน

ภาษาอีสานคำว่า..ซกลกซนลน
ความหมายตรงๆ ====>	อาการอยู่ไม่เป็นสุข,ดื้อ ซน
อ้างอิงจังหวัด :: ร้อยเอ็ด จากคุณ:: นัฐ เมื่อวันที่:: 23-07-2008 11:08:21	ตัวอย่าง บักนี่อย่าแม่นซกลกซนลนเนาะย่างตำพู่นตำพี่ ไอ้นี่มันดื้อมันซนมากเดินชนโน่นชนนี่
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 7 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ซำพอ

ภาษาอีสานคำว่า..ซำพอ
ความหมายตรงๆ ====>	ถึงว่า
อ้างอิงจังหวัด :: บุรีรัมย์ @ขอนแก่น จากคุณ:: รุทธิ์ อีเกียแดง เมื่อวันที่:: 25-03-2011 18:47:05	ตัวอย่าง โตอย่าง ซำพอหมอนี้มันผู้สาวหลายเดิ๊ก..บาดใด๋มันผู้ดีตั๊วหนิ แปลเป็นไทย ถึงว่าหนุ่มคนนี้ทำไมสาวเยอะจัง..เป็นเพราะว่าเขารูปหล่อนี่เอง
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 8 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ต่ำอิดต่ำก่อ

ภาษาอีสานคำว่า..ต่ำอิดต่ำก่อ
ความหมายตรงๆ ====>	แรกเริ่มเดิมที
อ้างอิงจังหวัด :: บุรีรัมย์ จากคุณ:: ทิดแหล่ เมื่อวันที่:: 11-12-2007 01:46:10	ตัวอย่าง ตัวอย่าง ต่ำอิดต่ำก่อกะข้อยนี่ละเป็นคนพาเฮ็ดก่อนหมู่ แรกเริ่มเดิมทีก็ฉันนี่แหละเป็นคนนำพาทำก่อนใครเขา *** \"ต่ำ\" คำเดียวจะเป็นคำกิริยาแปลว่า \"ทอ\" ใช้ประกอบคำอื่น เช่น ต่ำหูก ต่ำสาด ตัวอย่าง ผู้สาวต่ำหูกอยู่ใต้ล่างเฮือน ผู้สาวทอหูกอยู่ใต้ถุนเรือน
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 9 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า โทม

ภาษาอีสานคำว่า..โทม
ความหมายตรงๆ ====>	ได้จังหวะ,ประจวบเหมาะ,มารวมกันพอดี
อ้างอิงจังหวัด :: มหาสารคาม จากคุณ:: กระบี่โลหิต เมื่อวันที่:: 23-01-2007 22:03:44	ตัวอย่าง ไม่รู้จะแปลว่าอะไรดี เอาดูตัวอย่างก็แล้วกัน - บ่าวหน่อไปหาเล่นสาวกระแตฮอดเฮือนยามมื่อแลง ไปฮอดเฮือนผู้สาว \"โทม\" พาเข่าแลงพอดี พ่อผู้สาวกะเลยเว่าว่า \"มาแหมะบ่าวหน่อ พอดีมา \"โทม\" พาเข่าแลงพอดี มา มา มากินเข่าแลงนำกัน มาแก้นำพ่อจักเป๊กแหน่เนี่ย\" แปลว่า - บ่าวหน่อไปจีบสาวกระแตถึงบ้านตอนเย็น พอไปถึงบ้านน้องกระแต \"ประจวบเหมาะ\" กับที่บ้านน้องกระแตทานข้าวเย็นพอดี พ่อของน้องกระแตก็เลยชักชวนว่า \"มาสิบ่าวหน่อ พอดีมา \"มาได้จังหวะ\" ข้าวเย็นพอดี มา มา มาทานข้าวเย็นด้วยกัน มาดื่มกับพ่อสักกรึ๊บหน่อยสิ\" บ่าวหน่อกะกำลังส้มปากอยู่พอดี กะเลยเว่าว่า เอาหลายๆเป๊กกะได้ ครับพ่อ พะนะ
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 10 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า แนมหน้า

ภาษาอีสานคำว่า..แนมหน้า
ความหมายตรงๆ ====>	ดูหน้าแบบเย้ยหยัน มองหน้าแบบหยาม
อ้างอิงจังหวัด :: สุรินทร์ จากคุณ:: พ่อใหญ่หนู แม่ใหญ่เหรียญ เมื่อวันที่:: 28-02-2009 13:24:04	ตัวอย่าง แนมหน้า...เป็นคำกริยา...คือ การมองหน้าแบบไม่หลบสายตา จนคนถูกมองต้องเตือนว่า เห้ย...\"อย่าแนมหน้าโดนหลาย\" ความหมายของคำนี้ คนอีสานใต้ถือว่า คนที่กำลังมอง ดูถูก ดูแคลน และเยียดหยาม ไม่ให้เกียรติ ส่วนมากจะมีเรื่องกัน แค่มองหน้ากัน แม้ไม่มีคำพิพากษาศาลฎีกาวางบรรทัดฐานไว้ แต่ก็มีข้อเท็จจริงให้เห็นในถิ่นที่อยู่ของคนอีสานใต้ครับผม ไม่เชื่อท่านลองไปพิสูจน์ตามงานบ้านผมที่มีหมอลำซิ่งสิครับ.....แล้วก็ไป \"แนมหน้าเขา\" ให้คุณยิ้มและหลี่ตานิดๆนะ......อื่มๆๆๆๆๆ ใช่เลย...แต่ผมขอบอกนะ....หาเพื่อนๆไปเยอะๆหน่อยก็ดี.. ครับผม
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 11 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า บ่เป็นตาสิแตก

ภาษาอีสานคำว่า..บ่เป็นตาสิแตก
ความหมายตรงๆ ====>	ทำอะไรไม่เป็น,ไม่ดี,พึ่งพาอาศัยไม่ได้,ขาดความจริงใจ,หาความแน่นอนอะไรไม่ได้เลย.
อ้างอิงจังหวัด :: สุรินทร์ จากคุณ:: เซียงโอก เขยชัยนาท เมื่อวันที่:: 22-09-2007 12:20:18	ตัวอย่าง ตัวอย่าง ทิดกึ่ม คนบ้านหนองรังกา เป็นหนุ่มใหญ่เสียเปล่า ไม่รู้จักศึกษาหาความรู้ให้กับตัวเอง ..ไม่รู้จักทำมาหากิน ..เป็นคนไม่เอาไหน...ไม่เอาอะไรเลย..ทำอะไรไม่จริงไม่จัง....ทำอะไรก็ครึ่งๆกลาง...โลเล...ตัดสินใจอะไรไม่ได้...พึ่งหาอาศัยไม่ได้......ชาวบ้านทั้งหลายจึงเรียกทิดกึ่มว่า...เป็นคนเสียเปล่า....แต่.... \"บ่เป็นตาสิแตก\" แปลได้ว่า...เป็นคำพูดในเชิงลบ ดูถูกเหยียดหยามทำให้เสียหาย....แต่ไม่ถึงขั้นหมิ่นประมาท ตาม ป.อ.มาตรา 326 ครับท่าน..เพราะเป็นเพียงคำพูดที่ตัดพ้อต่อว่าแบบน้อยเนื้อต่ำใจธรรมดา...เป็นเพียงคำในเชิงลบ......เซียงโอก เขยชัยนาท
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 12 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า เบิดแท้แล่

ภาษาอีสานคำว่า..เบิดแท้แล่
ความหมายตรงๆ ====>	เงยหน้า แบบว่าไม่คิดจะก้มหน้าลงเลย
อ้างอิงจังหวัด :: ร้อยเอ็ด จากคุณ:: บ่าวส่าคำนาดี เมื่อวันที่:: 08-08-2009 10:29:19	ตัวอย่าง เป็นคำพูดเสริมประโยคนั้นให้สมบูรณ์ เช่นแม่ใหญ่จ่อยพอแต่ได้ลูกเขยฝั่งเพิ่นมะสิมาเหลียวเบิ่งเฮาเห็นยามได้มีแต่เพินเบิดแท้แล้ใส่นั้นละ.....จักแม่นเพิ่นเป็นอิหยัง......
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 13 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ปี้

ภาษาอีสานคำว่า..ปี้
ความหมายตรงๆ ====>	ตั๋ว, กระดาษใบน้อย, (สำนวน)โพยข้อสอบขนาดจิ๋ว
อ้างอิงจังหวัด :: _มณฑลเทศาภิบาลอุดร_ จากคุณ:: ปังคุง เมื่อวันที่:: 20-08-2010 04:41:55	ตัวอย่าง ปังคุงกำลังสอบวิชาภาษาอังกฤษอยู่แต่ดันทำไม่ได้ก็เลยรำพึงกับเจ้าของว่า "จดปี้เข้าห้องสอบก่อน" (แอบลอกโพยข้อสอบน้อย ๆ เข้าห้องสอบดีกว่า) ในระหว่างที่ปังคุงสอบเสร็จ กำลังจะเดินออกจากห้อง เพื่อนด้านหลังก็ซิบมาเบา ๆ "ส่งปี้ให้กูก่อน" (เอาโพยข้อสอบให้ก่อนสิ) จั่งซี้เป็นต้น
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 14 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า เปิด

ภาษาอีสานคำว่า..เปิด
ความหมายตรงๆ ====>	เบื่อหน่าย
อ้างอิงจังหวัด :: มหาสารคาม จากคุณ:: แดน เมื่อวันที่:: 9/3/2001 1:00:04 AM	ตัวอย่าง ข่อยซะมาเปิดป่นปลาคักแถะ แปลว่า ผมเบื่ออาหารประเภทน้ำพริกปลา ป่นปลา อย่างมาก ไม่ อยากรับประทานอีก
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 15 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ผักกะโตวา

ภาษาอีสานคำว่า..ผักกะโตวา
ความหมายตรงๆ ====>	เป็นพืชน้ำชนิดหนึ่งใบก้านรับประทานได้
อ้างอิงจังหวัด :: สุรินทร์ จากคุณ:: พ่อใหญ่หนู เมื่อวันที่:: 22-10-2007 14:05:45	ตัวอย่าง อ.สุวรรณภูมิ..พยัคฆฯ...พุทไธสง...เรียกผักกะโตวา....ลักษณะของผักกะโตวา...มีสีเขียว...อยู่ใต้น้ำ..ชอบขึ้นตามบึง...หนองน้ำ...แก่ง....เลิง.....กุด...ที่มีน้ำใสๆ...รับประทานเป็นอาหารได้...ทั้งก้านและใบจะกรอบ....รสชาดอร่อย..รับประทานกับน้ำพริก....รับประทานกับส้มตำจะได้รสชาดดีเยี่ยม...ทางร้อยเอ็ด อ.เสลภูมิ...บางบ้านเรียกผักโหบเหบ....
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 16 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า พอกระเทิน

ภาษาอีสานคำว่า..พอกระเทิน
ความหมายตรงๆ ====>	ครึ่งๆกลางๆ เอาดีไม่ได้
อ้างอิงจังหวัด :: มหาสารคาม จากคุณ:: แดนอังคาร เมื่อวันที่:: 8/22/2001 8:40:16 PM	ตัวอย่าง คนพอกระเทิน แปลว่าคนไม่เต็มบาท ไม่สมประกอบ หรือ ทำอะไรก็ทำพอกระเทิน แปลว่า ทำงานไม่เสร็จปล่อยไว้ครึ่งทาง ไม่ทำต่อให้เสร็จ
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 17 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า พ่อเฒ่า/แม่เฒ่า

ภาษาอีสานคำว่า..พ่อเฒ่า/แม่เฒ่า
ความหมายตรงๆ ====>	พ่อตา/แม่ยาย
อ้างอิงจังหวัด :: หนองคาย จากคุณ:: อ่อนดี เมื่อวันที่:: 04-10-2013 01:20:56	ตัวอย่าง ลูกใภ้อย่าลืมไปยาม ไปเล่นนำพ่อเฒ่า แม่เฒ่าแน่เด้อ หลังดองกันแล้ว =ลูกสะใภ้อย่าลืมไปเล่นกับพ่อตาแม่ยายหน่อยนะ หลังผูกญาติกันแล้ว
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 18 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า พู่น

ภาษาอีสานคำว่า..พู่น
ความหมายตรงๆ ====>	โน่น..
อ้างอิงจังหวัด :: สกลนคร จากคุณ:: junthapron เมื่อวันที่:: 01-09-2008 23:17:44	ตัวอย่าง \"อีนางเห็นพร้าบ๊อ\" \"พู่น อีแม๊ วางอยู่พู๊นข่างโอ่งน้ำพู๊น\" (ถ้าออกเสียงยิ่งยาวแสดงว่ายิ่งไกล..ไกลมากๆๆๆ)
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 19 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า มอ ,หม่อ

ภาษาอีสานคำว่า..มอ ,หม่อ
ความหมายตรงๆ ====>	ริม ,อยู่ไกล้ริม ,ชิดขอบ
อ้างอิงจังหวัด :: มหาสารคาม จากคุณ:: กระบี่โลหิต เมื่อวันที่:: 17-09-2006 22:25:32	ตัวอย่าง มอ หรือ หม่อ บ่ฮู้ว่าสิเขียนจั่งได๋ ออกเสียงให้มันถืกกะแล่วกัน แปลว่า อยู่ริม หรืออยู่ชิดขอบ เช่น -พ่อใหญ่บัติ พาลูกซายไปเบิ่งน้ำมาก อยู่ฝั่งห่วย ลาวเลยบอกลูกว่า บักหล่า อย่าสะไปยืนอยู่ \"มอ\" หลายเด้อ เดี๋ยวมันสิหัวสักตกน้ำ ตายน้ำ พ่อซ่อยบ่ทันเด้ แปลว่า -คุณตาบัติ พาลูกซายไปดูน้ำหลาก ที่ริมฝั่งห้วย แกเลยบอกกับลูกว่า หนู อย่าไปยืนอยู่ \"ริมฝั่ง\" มากนักนะ เดี๋ยวจะหัวคะมำตกน้ำ จมน้ำตาย พ่อซ่วยไม่ทันนะ หรือ -ไปไป ซิ่ง โตไปขึ้นบักค้อมากินกับแจ่วแหน่ อย่าสะไต่ไป \"มอ\" หลายเด้อ เดี๋ยวง่ามันสิพาลิเด้ ตกต้นค้อ ขาหักขาห่าน เด้ แปล -ไปไป ซิ่ง ช่วยไปปีนต้นสะคร้อ เก็บลูกสะคร้อมากินกับน้ำพริกหน่อย อย่าไต่ไป \"ชิดขอบ\" เหยียบกิ่งเล็กๆ นะ เดี๋ยวมันจะฉีกขาด ตกต้นสะคร้อ ขาหัก นะ (จะบอกให้) พะนะ
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 20 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า มุน

ภาษาอีสานคำว่า..มุน
ความหมายตรงๆ ====>	ละเอียด,ชิ้นเล็กๆ
อ้างอิงจังหวัด :: ร้อยเอ็ด จากคุณ:: บ่าวหน่อ เมืองพลาญ เมื่อวันที่:: 1/15/2002 11:54:23 PM	ตัวอย่าง เจ้าเอาครกตำบักพริกบ๊อ มาคือมุนแท้ แปลว่า คุณใช้ครกตำพริกเหรอ ถึงได้ละเอียดอย่างนี้ วาแล้ว...วา
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 21 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ลิ , ริ

ภาษาอีสานคำว่า..ลิ , ริ
ความหมายตรงๆ ====>	ฉีกหัก, ฉีกขาด
อ้างอิงจังหวัด :: ขอนแก่น จากคุณ:: มังกรเดียวดาย เมื่อวันที่:: 14-09-2006 16:52:09	ตัวอย่าง ลิ คือลักษณะอาการที่ กิ่งไม้ หรือใบไม้ ปลิแตกหัก หรือฉีกขาด ตรงรอยต่อระหว่างกิ่งกับกิ่ง หรือระหว่างก้านใบกับกิ่ง (อกรรมกิริยา) ลิ คือ ดึง ดัน เพื่อให้กิ่งไม้ ฉีกขาด ตรงรอยต่อระหว่างกิ่งกับกิ่ง หรือเพื่อให้ใบไม้ ฉีกขาด ตรงรอยต่อระหว่างก้านใบกับกิ่ง (สกรรมกิริยา) ตัวอย่างเช่น ไปไป ซิ่ง โตไปขึ้นบักค้อมากินกับแจ่วแหน่ อย่าสะไปเหยียบง่าน้อยเด้อ เดี๋ยวมันสิพาลิเด้ ตกเจ็บเด้ แปลว่า ไปไป ซิ่ง ช่วยไปปีนต้นสะคร้อ เก็บลูกสะคร้อมากินกับน้ำพริกหน่อย อย่าไปเหยียบกิ่งเล็กๆ นะ เดี๋ยวมันจะฉีกขาด ตกเจ็บนะ (จะบอกให้) มื้อวาน พ่อใหญ่ดล พาน้องพอลล่า ขึ้นโคก เข้าป่า หาเก็บผักหวาน น้องพอลล่า เด็ดยอดผักหวานกะบ่ขาด เก็บตั้งดน ได้บ่พอกำ... ส่วนพ่อใหญ่ดลลิเอา ลิเอา คราวเดียว ได้กำบักง่างนึง กะยังวะ (อย่าลืมเอามาแกงสู่พ่อใหญ่บัติกินเด้อล่ะ) แปลว่า เมื่อวาน พ่อใหญ่ดล พาน้องพอลล่า เข้าป่าโคก ไปหาเก็บผักหวานป่า น้องพอลล่า เด็ดกิ่งยอดผักหวานไม่ขาด เก็บอยู่ตั้งนาน ได้ไม่ถึงกำมือ... ส่วนพ่อใหญ่ดล ดึงหักเอา หักเอา แป๊บเดียว ได้กำมือใหญ่ๆ เลยทีเดียว (อย่าลืมเอามาแกงแบ่งพ่อใหญ่บัติกินด้วยนะ) ปล. มันหาคำแปลตรงๆ ไม่มีเลยนะ คำว่า ลิ เนี่ย คิดไม่ออกจริงๆ
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 22 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า วอง

ภาษาอีสานคำว่า..วอง
ความหมายตรงๆ ====>	หรอ (ใช้กับฟัน)
อ้างอิงจังหวัด :: ร้อยเอ็ด จากคุณ:: บ่าวหน่อ เมืองพลาญ เมื่อวันที่:: 17/1/45 23:38:58	ตัวอย่าง แข้ววองกินน้ำลองหิน ลงไปซีกินหินกับแจ่ว แปลว่า ฟันหรอกินน้ำไปกับหิน ลงไปแน่น้ำชีกินหินกับน้ำพริก วาสั่นดอก......
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 23 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า เว้าพื้น

ภาษาอีสานคำว่า..เว้าพื้น
ความหมายตรงๆ ====>	การนินทาให้ผู้อื่นเสียหาย,พูดให้ร้ายใส่ความผู้อื่นให้ได้รับความเสียหาย..อย่างไม่เป็นธรรมด้วยการพูดนินทาเขา
อ้างอิงจังหวัด :: สุรินทร์ จากคุณ:: พ่อใหญ่หนู เมื่อวันที่:: 25-09-2007 17:17:23	ตัวอย่าง เว้าพื้น...เป็นภาษาอีสาน...เป็นคำพูดที่ไม่ควรพูด..เช่น บักกึม..บ้านหนองรังกา พูดให้ร้าย..นางสาวเปิ้ล...บ้านแสงอินทร์ ต่อหน้าคนอื่น ว่า \"นางสาวเปิ้ลนั้นเด้อพี่น้อง...ไปได้เสียกับทิดโจก..เป็นคนบ่ดี...เป็นคนน่ารังเกียจหลายเด้อ.\" ซึ่งคำพูดนั้น อาจทำให้นางสาวเปิ้ลเสียหาย เป็นต้น...ขอเตือนเด้อพี่น้อง....อีสานเฮา...การเว้าพื้นคนอื่น ทำให้คนถูกเว้าพื้นเสียหาย ถูกเกลียดชัง...ระวังเด้อ ...ผิดกฎหมายอาญา มาตรา 326 เรียกว่า หมิ่นประมาท ระวังสิติดคุกเด้อพี่น้อง ซอมๆกันแน่
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 24 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า สำพอ, สัมพอ

ภาษาอีสานคำว่า..สำพอ, สัมพอ
ความหมายตรงๆ ====>	มิน่าล่ะ
อ้างอิงจังหวัด :: ขอนแก่น จากคุณ:: มังกรเดียวดาย เมื่อวันที่:: 06-06-2006 08:44:12	ตัวอย่าง พ่อใหญ่ติ... มื้อเซ้านี้ฉันกินยาระงับประสาทไปแล้ว แต่ว่าตอนเที่ยงฉันลืมกิน เดี๋ยวต้องฟ้าวกินสาก่อน พ่อใหญ่ซาน.... สำพอล่ะแหม ประสาทเลามาบ่ได้ เป็นย่อนพ่อใหญ่ติเลากินยาระงับไว้นี่เอง แปลว่า... พ่อใหญ่ติ.. เมื่อเช้านี้ฉันกินยารับประสาทไปแล้ว แต่ว่าตอนเที่ยงฉันลืมกิน เดี๋ยวต้องรีบกินแล้วล่ะ พ่อใหญ่ชาญ... มิน่าล่ะ ประสาทแกมาไม่ได้ เป็นเพราะพ่อใหญ่ติ กินยาระงับไว้นี่เอง **สามารถใช้ได้หลายสำนวน ในความหมายเดียวกัน เช่น สำพอ, สำพอแมน, สำพอล่ะแมะ, สำพอล่ะแหม, สำพอแมนล่ะแมะ..... และมีความหมายเหมือนกันกับคำว่า ขะหยอน
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 25 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ส่ำพอ, สำพอ

ภาษาอีสานคำว่า..ส่ำพอ, สำพอ
ความหมายตรงๆ ====>	ถึงว่า, มิน่าหล่ะ, เป็นอย่างนี้นี่เอง
อ้างอิงจังหวัด :: ร้อยเอ็ด จากคุณ:: บ่าวหน่อ เมื่อวันที่:: 30-11-2006 10:31:07	ตัวอย่าง ส่ำพอ หรือ สำพอ แปลว่า ถึงว่า, หรือ มิน่าหล่ะ เป็นคนที่แสดงอาการอ๋ออออ เป็นอย่างนี้นี่เอง ตัวอย่าง ส่ำพอ บ่าวหน่อ เลาบ่เว้ากับผู้ใด๋ บ่แมนเลาอ่ง ฮึวา เลาเซียงน้องพอลล่าไว้หม่องใด๋ดอก เลาบ่เว้านำไผ ย้อนว่า เลาปวดแข่วสั่นดอก แปลว่า เป็นอย่างนี้นี่เอง ที่บ่าวหน่อ แกไม่พูดกับใคร ไม่ใช่ว่าแกทนงตัว หรือ ว่า แกซ่อนน้องพอลล่าไว้ที่ใด แกไม่พูดกับใคร ก็เพราะว่า แกปวดฟันนั่นเอง ฮึวา แปลว่า หรือว่า อ่ง คือ ทนงตัว ถือตัว เซียง คือ ซ่อน ย้อนวา คือ เพราะว่า ปวดแข่ว คือ ปวดฟัน การพูดส่ำพอ หากพูดลากเสียงพอยาวๆ จะได้อารมณ์ของการมิน่าหล่ะชัดเจนมากขึ้น เหมือนถึง บางอ้อ นั่นเอง
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 26 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ส่ำพอ

ภาษาอีสานคำว่า..ส่ำพอ
ความหมายตรงๆ ====>	ถึงว่า/มิหน้าล่ะ
อ้างอิงจังหวัด :: หนองคาย จากคุณ:: อ่อนดี เมื่อวันที่:: 04-10-2013 01:59:59	ตัวอย่าง ส่ำพอเปนหยังเขาคือซังมึง ย้อนมึงเปนจังซี่-ถึงว่าทำเค้าถึงพากันเกลียดแก เพราะแกเป็นงี้นี่เอง
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 27 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ส่ำ

ภาษาอีสานคำว่า..ส่ำ
ความหมายตรงๆ ====>	เท่า/ประมาณ
อ้างอิงจังหวัด :: หนองคาย จากคุณ:: อ่อนดี เมื่อวันที่:: 04-10-2013 02:03:21	ตัวอย่าง เช่นสมัยตะกี้พ่อเฮากะโตน้อยส่ำเฮาฮั่นแหละ -เมื่อก่อนพ่อเราก็ตัวเล็กๆเท่าเราแหละ *ส่ำพี้/ส่ำเพี้ย แปลว่า ประมาณเนี้ย เท่านี้ใช้เทียบขนาด ปลเพิ่ม วัด ใช้แทก เช่น ขี้เข็บ โตบักใหญ่ ส่ำพี้ ส่ำฝ่าตีนข่อยเพี้ย หรือแปลว่า แค่นี้ ก็ได้ เช่น ซำนี้เด้อ แปลว่า แค่นี้นะ -ตะขายตัวโคตรใหญ่เท่าฝ่าเท้าเราเนี่ย
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 28 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า หลด

ภาษาอีสานคำว่า..หลด
ความหมายตรงๆ ====>	เคล็ด , เส้นพลิก , แพลง
อ้างอิงจังหวัด :: สกลนคร จากคุณ:: ปิ่นลม เมื่อวันที่:: 14-05-2010 12:57:37	ตัวอย่าง รถตำพ่อใหญ่ค้ำ แอวหลด คำแปล รถชนพ่อใหญ่ค้ำเอวเคล็ด
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 29 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า หัวซา,ซา

ภาษาอีสานคำว่า..หัวซา,ซา
ความหมายตรงๆ ====>	สนใจ , ใส่ใจ , ถือสา
อ้างอิงจังหวัด :: สารคาม จากคุณ:: กระบี่โลหิต เมื่อวันที่:: 20-05-2006 10:14:34	ตัวอย่าง -หัว แปลว่า ศีรษะ หรือ หัวเราะ หรือ พึ่งจะ (ตามที่ท่านมังกรเดียวดายกล่าวมาแล้วก่อนหน้านี้) -ซา อาจหมายถึง กัญชา และ อาจจะแปลว่า คู่ หรือ เป็นคู่กัน เช่น \" นี่กะเพลาสาย พอกินงายแล้ว เมียของบ่าวหน่อ กะฟ่าว เอาลูกใส่ในกะต่า แล้วกะหาบ \"ซา\" กันกับกะต่าก่องเข่า ฟ่าวไปส่งเข่าผัวที่กำลังไถนาอยู่ท่งนา\" แปลว่า \" นี่ก็เป็นเวลาสายมากแล้ว ได้เวลาที่จะกินข้าวเช้าแล้ว ภรรยาของหนุ่มหน่อ ก็รีบจับลูกใส่ในตะกร้า แล้วก็เอาหาบ \"คู่กัน\" กับตะกร้าใส่กับข้าว รีบเอาข้าวไปให้สามีที่กำลังไถนาอยู่ที่ทุ่งนา\" มาถึงคำว่า \"หัวซา\" ซะที ความหมายคือ สนใจ,ใส่ใจ หรือ ถือซา เช่น -เมียของบ่าวหน่อจ่มให่ผัวว่า เถ่าอันนี่ เจ้ากะจั่งแม่นกินแต่เหล่าเมาได้ซุมื่อซุเว็น บ่มาหัวซาลูกซาเมีย เล้ย เจ้าเนี่ย แปลว่า \" ภรรยาของหนุ่มหน่อบ่นให้สามีว่า นี่คุณ คุณก็ช่างดื่มแต่สุรา เมาได้ทุกวันทุกคืน ไม่มาสนใจลูกสนใจภรรยาเลยนะ คุณเนี่ย\" -หรือที่แปลว่า \"ใส่ใจ\" เช่นประโยคที่ว่า \" น้องพอลล่านั่งฮ้องให่อยู่เทิงเถียงนาแล้วกะจ่มว่า ตั้งแต่อ้ายดล เพิ่นไปมักกันกับสาวตั๊กบงกช เพิ่นกะไปหัวซาแต่สาวตั๊ก บ่มาหัวซาน้องพอลล่า อีกเลย\" แปลว่า \"น้องพอลล่า นั่งร้องให้อยู่ที่กระท่อมปลายนา แล้วก็รำพึงรำพันว่า ตั่งแต่พี่ดลแกไปชอบพอกับสาวตั๊กบงกช แกก็ไป \"ใส่ใจ\" แต่สาวตั๊ก ไม่มา \"สนใจ\" น้องพอลล่า อีกเลย...\" วะสั้นเถาะ -หัวซา หรือ ซา ที่แปลว่า \"ถือสา\" เช่น \"บ่าวหน่อ เวลาเพิ่นกินเหล่าเมาแล้ว เพิ่นกะมักเว่าว่า น้องพอลล่า เป็นผู้สาวเพิ่น อยู่ตลอด แต่กะอย่าไป \"หัวซา\" เพิ่นเถาะ ลาวเป็นคนบ่พอ ตามที่ผู้เฒ่าเพิ่นว่าไว่นั่นหละว่า อย่าไปถือคนบ้า อย่าไปซาคนเมา\" แปลว่า \" หนุ่มหน่อ เวลาแกดื่มสุราเมาแล้ว แกชอบพูดว่า น้องพอลล่า เป็นแฟนกับแก อยู่ตลอด แต่ก็อย่าไป \"ถือสา\" แกนะ แกเป็นคนไม่เต็มบาท(บาตร) ตามคำคนแก่ท่านพูดไว้ว่า อย่าไปสนใจคนบ้า อย่าไป \"ถือสา\" คนเมา...\" พะน้า พะนะ เพิ่นว่า สั่นดอกว้า...
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 30 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า อึด

ภาษาอีสานคำว่า..อึด
ความหมายตรงๆ ====>	หายาก, ขาดแคลน, อดอยาก
อ้างอิงจังหวัด :: ร้อยเอ็ด จากคุณ:: บ่าวหน่อ เมืองพลาญ เมื่อวันที่:: 18-08-2006 09:23:26	ตัวอย่าง ทุกมื้อนี้เงินมันคืออึดหยากแท้น้อ เฮ้ดงานจนเหื่อแตกเหื่อแตน ยังบ่มีเงินค่าแนวอยากแนวกินเลย แปลว่า ทุกวันนี้เงินมันทำไมหายากจังเลย ทำงานตนเหงื่อไหลไคย้อย ยังไม่มีเงินค่ากับข้าวกับปลาเลย เหื่อแตกเหือแตน==> เหงื่อไหลไคย้อย เหื่อ==>เหงื่อ, หยาดเหงื่อ แนวกิน==> อาหาร คำว่า แนว คือ สิ่งที่ใช้สำหรับ เช่น แนวกิน (แนวอยาก) คือ สิ่งที่ใช้สำหรับกิน (ปากท้อง) แนวนอน คือ สิ่งที่ใช้สำหรับนอน เฮ็ดแนว คือ สิ่งที่ใช้สำหรับทำพ่อพันธุ์ แนวเขียน คือ สิ่งที่ใช้สำหรับ เขียน มาดูอีกตัวอย่างนะครับ เถิงบ่าวหน่อ เลาเป็นคนทุกข์คนยาก แต่เลากะบ่อึดอยาก ย้อนวา เลาดู๋เลาหมั่น เฮ้ดการเฮ้ดงาน แปลว่า ถึงแม้ว่าบ่าวหน่อ แกจะเป็นคนจน แต่แกก็ไม่อดอยาก เพราะว่า แกเป็นคนขยันทำการทำงาน มาดูอีกตัวอย่างนะครับ ซุ๊มื้อนี้บ้านเฮามีแต่คนเฮียนจบสูงๆ ไปเฮ้ดงานอยู่กรุงเทพ บ้านเฮาเลยอึดผู้หนุ่มผู้สาว ผู้บ่าวผู้แพว คือจั่งหยังนี่ บุญซวงเฮือปีนี้เลยบ่มีคนมาซอยพายเฮือเลย แปลว่า ทุกวันนี้บ้านเรามีแต่คนเรียนจบสูงๆ ไปทำงานอยู่กรุงเทพ บ้านเราเลยขาดแคลนคนหนุ่มคนสาวยังกะไรนี่ ประเพณีแข่งเรือยาวปีนี้ เลยไม่มีคนมาช่วยพายเรือเลย สั่นดอกหว้า.....
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 31 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ฮ็อก..!

ภาษาอีสานคำว่า..ฮ็อก..!
ความหมายตรงๆ ====>	กลิ่นเตะจมูก
อ้างอิงจังหวัด :: สกลนคร จากคุณ:: ปิ่นลม เมื่อวันที่:: 23-04-2010 23:27:12	ตัวอย่าง อาวสอน : บึยย..แมงดาโตนี่ ฮ็อก คัก จี่ตำใส่ป่นกบ เบิ่งเด้.. คำแปล อาสอน : บรือ..แมงดาตัวนี้ กลิ่นเตะจมูกจริง ย่างไฟตำใส่น้ำพริกกบ หละก็ น่าดูเชียว
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 32 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ฮ่ำฮี่ ฮ่ำฮอน

ภาษาอีสานคำว่า..ฮ่ำฮี่ ฮ่ำฮอน
ความหมายตรงๆ ====>	รำพึง รำพัน
อ้างอิงจังหวัด :: อุบลราชธานี จากคุณ:: สิงห์ยาดอง เมื่อวันที่:: 28-08-2010 14:31:35	ตัวอย่าง เขาบ่อฮักเฮาแล้ว โตสิไปฮ่ำฮี ฮำฮอน นำเขาเฮ็ดหยั่ง =เขาไม่รักเราแล้ว เธอจะไปรำพึงรำพันกับเขาทำไม
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 33 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า ฮิ

ภาษาอีสานคำว่า..ฮิ
ความหมายตรงๆ ====>	ช่างเลือกมาก, เรื่องมาก, ไม่ถูกใจ, ไม่พอใจ, ไม่ชอบ
อ้างอิงจังหวัด :: ร้อยเอ็ด จากคุณ:: บ่าวหน่อ เมืองพลาญ เมื่อวันที่:: 02-06-2006 12:02:57	ตัวอย่าง ฮิ คำนี้ความหมายจะออกในเชิงลบ คือ ใช้กับคนที่เรื่องมาก ไม่เอาอะไรสักอย่าง หรือ ไม่พอใจทำนองนี้ ตัวอย่างเช่น พ่อใหญ่ดล นี้เลาเป็นคนกินง่าย อยู่ง่าย เอาหยังให้เลากินเลากะบ่ฮิดอก เลากินได้หมด แปลว่า พ่อเฒ่าดล แกเป็นคนกินง่าย เอาอะไรให้กินแกก็ไม่เรื่องมาก หรอก แกกินได้หมด หรือ สาวพอลล่า เลาฮิปลาแดก เลากินบ่ได้ เลากะเลยป๋ากันกับบ่าวหน่อ ย้อนวาบ่าวหน่อ ตำแจ่วปลาแดกบอกสู่เลากินซุมื้อ แปลว่า น้องพอลล่า แกไม่ชอบปลาร้า แกกินไม่ได แกก็เลยเลิกกันกับบ่าวหน่อ เพราะว่า บ่าวหน่อ ตำน้ำพริกปลาร้าสับให้แกกินทุกวัน ป๋า== เลิกรากันไป สั่นดอก...
แก้ไขข้อมูล

คำที่ 34 ภาษาอีสานวันนี้ขอเสนอคำว่า เฮ็ดแนวได๋

ภาษาอีสานคำว่า..เฮ็ดแนวได๋
ความหมายตรงๆ ====>	ทำยังไง/ทำอะไร อย่างไร
อ้างอิงจังหวัด :: มุกดาหาร จากคุณ:: จารย์ใหญ่ เมื่อวันที่:: 20-03-2010 14:44:22	ตัวอย่าง เฮ็ดแนวได๋อยู่ คือนานมาแท้ แปลว่า ทำอะไรอยู่ ทำไมมาช้าจัง ถ้าคำว่า เฮ็ดแนว แปลว่า ทำพันธุ์ เช่น เอาไว้เฮ็ดแนว แปลว่า เอาไว้ทำพันธุ์
แก้ไขข้อมูล