ผญา คติสอนใจประจำวันที่ 26 เมษายน 2568:: อ่านผญา 
ไผสิเหลียวเห็นไส้ตับไตนกขี้ถี่ มันหากฮ้องพีบพิ้งใจเลี้ยวใส่กะปู แปลว่า ใครจะรู้ภายในใจของนกขี้ถี่ ปากทำเป็นร้องเพลง แต่ใจมุ่งจะจับกินปู หมายถึง จิตใจคนอื่น หยั่งรู้ได้ยาก ไม่พึงไว้เนื้อเชื่อใจจนเกินไป

สารานุกรมแมลงแห่งอีสาน  

ตั๊กแตนโม...สารานุกรมแมลงแห่งอีสาน --- โดยอีสานจุฬาฯ
ตั๊กแตนโม





ชื่อวิทยาศาสตร์   Aiolopus thalassinus tamulus
ชื่อพื้นเมือง          ตั๊กแตนโม (เศรษฐีทุ่งโล่ง)

รูปร่างลักษณะ
- ขนาดค่อนข้างใหญ่ แต่เรียวสมส่วน
- ลำตัวสันด้านหลังแข็ง เรียวยาว บินได้ไกลมาก
- หนวดสั้น ตาสีหญ้าแห้ง  โตกว่าตั๊กแตนชนิดอื่น
- สีของลำตัวเป็นสีเขียวแก่
- ปีกคู่หน้ามีสีเขียว และไล่ลายจุดสีน้ำตาลจนถึงหาง
- ขาคู่ที่ 3(ขาดีด)  สีเขียวไล่เฉดสีหญ้าแห้ง มีหนามแหลมใหญ่ สีอมชมพู
- บริเวณโคนปีกคู่ที่ 2 (ปีกใน) เป็นสีเหลืองอ่อนและปีกสั้นแต่กว้าง
- บนกึ่งกลางด้านหลังของส่วนแรกเป็นสันเรียบ  ๆ  ต่างจากชนิดอื่น ซึ่งจะเป็นสันนูน

วงจรชีวิต

- ใน 1 ปี มีการขยายพันธุ์ 1 ครั้ง
- ฤดูผสมพันธุ์อยู่ในช่วงเดือน เมษายน- มิถุนายน
- เริ่มวางไข่ใน เดือน เมษายน ถึง พฤษภาคม
- ชอบวางไข่ในดินที่มีความชื้นพอเหมาะ  เช่นใต้ขอนไม้ โคนไม้
- ไข่ทั้งหมดอยู่ในฝักซึ่งเป็นสารหยุ่น ๆ คล้ายฟองน้ำ
- ไข่มีลักษณะยาวรี ประมาณ 7 มม. เส้นผ่าศูนย์กลาง 2 มม
- ไข่ใหม่ ๆ มีสีเหลืองแล้วค่อยเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล
- ช่วงอายุของไข่ 35  วัน
- ไข่เริ่มฟักเป็นตัวอ่อนในช่วง พฤษภาคม, มิถุนายน
- ช่วงอายุตัวอ่อน 65 วัน
- มีการลอกคราบ 6 – 7  ครั้ง จึงกลายเป็นตัวเต็มวัย
- ตัวอ่อนมี 3 วัย
- อายุของตัวเต็มวัย 4  เดือน


                      ภาพวงจรชีวิตตั๊กแตนโม



   ภาพตัวอ่อนของตั๊กแตนโม ปีกยังไม่งอก




ลักษณะนิสัยทั่วไป

ชอบอาศัยตามทุ้งหญ้า พื้นที่โล่ง ตามทุ่งนาในพื้นที่ราบสูง มีความสารถพิเศษ กว่าตั๊กแตนชนิดอื่น
คือ ดีดตัวครั้งหนึ่ง บินได้อึดและนาน บินได้ไกล ร่วม  200  เมตร ต่อ 1 ครั้ง  
จึงนับได้ว่าเป็นตั๊กแตนที่จับตัวได้ยากนักแล  อีกทั้ง “ตั๊กแตนโม”  มีดวงตาประกอบ ชนิดตารวม
ที่มีขนาดโตกว่าตั๊กแตนปกติ จึงมาสามารถ ตรวจจับความเคลื่อนไหวได้อย่ารวดเร็ว
ชอบกินยอดหญ้าอ่อน รวมทั้งยอดอ่อนของพืชพันธุ์ตามท้องถิ่นบางชนิด ไม่พบว่าตั๊กแตนโม ทำลายพืชไร่
นั่นแสดงว่าตั๊กแตนชนิดนี้ กินยอดพืชที่เกิดตามถิ่นฐานเดิมเป็นอาหาร
ปัจจุบันได้มีการเปลี่ยนการเพาะปลูก มาเป็นการปลูกพืชทางเศรฐกิจ
ซึ่งนั่นคือ การลดจำนวนพืชพันธุ์ตามท้องถิ่น
ทำให้ตั๊กแตนชนิดนี้ หายากยิ่ง อีกทั้งพฤติกรรมการสืบพันธุ์ ของตั๊กแตนชนิดนี้ ปี 1  สืบพันธุ์ แค่ครั้งเดียว
จึงลดจำนวนลงอย่างรวดเร็ว  

เด็กเยาวชนในปัจจุบันอาจไม่เคยรู้จัก  ตั๊กแตนโม
รู้จักแต่ตั๊กแตน ชลดา เด็กรุ่นต่อไปจะไม่รู้จักตั๊กแตน ชลดา  รู้จักแต่ ตั๊กแตน อินดี้ (วงเพลงแฟชั่น)



ความเกี่ยวเนื่องทางวิถีชีวิตอีสาน

ลงนาใหม่ ( หมายถึงการเริ่มฤดูกาลทำนา ) น้ำเต็มไฮ่เต็มคัน พ่อแม่ก็ไถนาฮุด ไล่ควายบักตู้ลงท่งนา
ลูกหลาน วิ่งเล่นตามไฮ่นา บ่างก็เล่นน้ำไฮ่นา เป็นที่สนุกสนาน บ้างก็เลี้ยง วัวเลี้ยงควาย
แลเห็น”ตั๊กแตนโม” บินลงมาจับคันแถนา   รีบถือไม้แส่ไล่ หวังจะจับเอาเป็น อาหารว่าง
แต่”ตั๊กแตนโม”มันบินไกล ต้อง วิ่งไล่จนลิ้นห้อย  ไล่จนมันหมดแรง บินตกลงน้ำไฮ่นา
ใครได้ “ตั๊กแตนโม”  คุยอวดอ้างกัน ถือว่า “เก่ง”  ที่เองที่มาของชื่อ “ ตั๊กแตนโม”
เพราะหากใครได้ ก็จะคุย”โม้”  โอ้อวดกัน ประสาเด็กน้อย
อีกอย่างหนึ่ง คำว่า “โม” ในภาคอีสาน
หมายถึง การบริจาค ( กริยา ) หรือ แปลว่า โต ( สดใส )  

ตั๊กแตนโม เป็นของขวัญแห่งท้องทุ่ง  ชีวิตของสัตว์ตัวเล็ก ที่มีคุณค่า คู่กับทุ่งนาอีสาน
มานานนับโบราณกาล
ปัจจุบันลดจำนวนลง ดังวิถีชาวที่ค่อยๆ เลือนหาย  ไปอย่างแช่มช้อย  

ขอบคุณข้อมูล ภาพจาก www.malang.com  และภาพสวยๆ จากเว็ปอื่นๆ ครับ

 
Creative Commons License
ชมรมอีสานจุฬาฯ... สารานุกรมแมลงแห่งอีสาน