ผญา คติสอนใจประจำวันที่ 26 เมษายน 2568:: อ่านผญา 
คันเจ้าได้ขี่ซ้างกั้งฮ่มสัปทน อย่าได้ลืมคนจนผู้แห่นำตีนซ้าง แปลว่า หากได้เป็นใหญ่ นั่งช้าง กางสัปทน อย่าได้ลืมคนจน ผู้เดินตามหลังช้าง หมายถึง ได้เป็นใหญ่แล้ว อย่าหลงอำนาจ อย่าลืมทวยราษฎร์บริวาร

สารานุกรมอาหารแห่งอีสาน  

หมกฮวก...สารานุกรมอาหารแห่งอีสาน --- โดยอีสานจุฬาฯ
หมกฮวก




ชื่อ เมนู                   หมกฮวก
ชื่อภาษาอังกฤษ        Tadpole packet
ชื่อภาษาไทย            บุตรกบลุยเพลิง

ประเทศแถบ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่มี เมนูอาหาร ประเภท"หมก "  อาหารฝรั่ง มีหมกอะไรบ้าง
คำตอบคือไม่มี  ภูมิใจเถิด ที่เกิดในอีสาน อย่างน้อยเฮาก็มี "อาหารที่มีเมนูหมก" มากที่สุดในโลก
หมกปลาซิว หมกเขียดน้อย หมกปลาค่อ   หมกไข่  หมกปลาแดก หมกหนู  หมกกบ หมกแมงแคง ฯลฯ
หมกบ่ได้อย่างเดียว คือ "ซ้าง"  มันใหญ่่โพด พะนะ  และ  “หมกเม็ด”  
อันนี้ ต้องถามท่าน ญาคูต้องแล่ง

ครับดังที่เกริ่นข้างต้นไว้  อาหารอีสานมื้อนี้ เป็นเมนู  “ แรไอเทม” (ศัพท์เด็กน้อยวัยรุ่นพวกติดเกมส์ )
แปลว่า ของหายากเนื่องจากเป็นอาหารที่สุดอร่อย หากินยาก ปีหนึ่งได้กินแค่ฤดูกาลเดียวเด้อขะน้อย  
ลุนฤดูนี้ไป ไห้หากะบ่เห็น
อาหารญี่ปุ่น หรือจีน ที่ท่าน ซูฮกว่า สุดยอด  ยังไม่มีการประกอบอาหารแบบนี้  นั่นคือการ   ” หมกฮวก”



ในจักวาลอันไพศาล   มีดวงดาวมากกว่าจำนวนเม็ดทรายในทะเลทราย ซาฮาร่า เสียอีก มีสักกี่ดวง มีสิ่งมีชีวิต
มีสักกี่ดวง ที่มี ”ฮวก”   แม้ดาวดวงนั้นมี “ฮวก”  มีสักกี่ชนชาติที่กิน    และมีสักกี่คน ที่ได้มีโอกาส ลิ้มรส “ หมกฮวก”
คำตอบโดย บริบท ก็คือ  หมกฮวก คือ อาหารที่หาได้ยากยิ่งในจักวาล  ยืดออกคุยทับฝรั่งมังค่า หรือ เกาหลีเกาเหลา
ซำเหมาจีนฮ่อได้เลย  “ อีสาน” นี่หละ มี สุดยอดแห่งอาหาร หมกฮวก นัมเบอร์วัน

ส่วนประกอบที่ต้องมีในการทำ หมกฮวก

1.เขิง , สวิง  , หรือ ดางเขียว   แล้วแต่สถานการณ์  ( แค่ “เขิง” ลุงแซมก็มึนแล้ว )
2. น้ำข่อนแจไฮ่นา ที่มีฮวก มาโฮมกัน  หรือโกนหลี่เก่า  ( ซามูไร มึนอีกแล้ว)
3.ผักอี่ตู่  ( โอย..เปาปุ้นจิ้น มึน )
4.ปลาแดก  
5.พริกสด
6.ผักกะแยงบ่งใหม่ 3-4 ยอด
7.ใบตองกล้วยทะนีออง  หรือ ใบตองกุง   ,ใบตองเรียง  แล้วแต่สิหาได้
8. ไข่ไก่แม่ใหม่ (ไก่สาว)  2 ฟอง
9.ผักบั่ว ( ต้นหอม )  4 ต้น



กรรมวิธีในการทำ
ช่วงเดือน พ.ค. – มิ.ย หลังจากฝนตกมาได้ พอมีน้ำเจิ่งนองตามท้องไร่ท้องนา กบและเขียด อึ่งอ่าง คางคก
ต่างลงมาวางไข่ตามแหล่งน้ำ  ทำให้เกิด “ ฮวก”  ตามแหล่งน้ำขนาดเล็ก  การจับฮวก หากจับตอน น้ำโฮ่ง
หรือน้ำหลาก ทำได้ยาก  จึงต้องรอ ตอนไถนาฮุดแล้วสาก่อน ฝนจะทิ้งช่วงสักพัก  ทำให้เกิด น้ำข่อนแจไฮ่นา
หรือน้ำข่อน ตามบึง หนอง บวก เก่า โกนหลี่ แฮ่งดี  บรรดา “ฮวก” หรือ ลูกอ๊อด จะไหลมารวมกัน บริเวณที่มีน้ำอยู่
เมื่อหาแหล่งได้แล้ว ก็ทำตามนี้ได้เลย


ภาพแสดงการวิวัฒนาการของ ฮวก  ( ภาพจากอินเตอร์เน็ต )

1.ส่อนฮวก   มาให้ได้พอประมาณพอที่จะทำห่อหมก
การส่อนฮวก ต้องใช้ความชำนาญ หรือความเป็น โปรเฟชชะนอล   (มืออาชีพ) เนื่องจาก ฮวก มีหลายชนิด
บางชนิดมีพิษ เช่น ฮวกคางคก  ฮวกอึ่งยาง  ฮวกเขียดจิก  ฮวกเขียดบักหมื่น ฮวกเขียดตะปาด
บรรดาฮวกที่กล่าวถึง เป็นฮวกต้องห้าม นำมารับประทานไม่ได้  ต้องคัดสรร จำแนกฮวกประเภทนี้ออก
คัดเอาแต่ ฮวกกบ และ ฮวกเขียด เท่านั้น

2.นำฮวกมาล้างน้ำ และ “ ไส้ขี้ “  ให้เรียบร้อย   สำหรับผู้บริโภคประเภท”  ฮาร์คอร์ “
  หรือ แฟนพันธุ์แท้หมกฮวกเพิ่นบ่ให้ “ ไส้ขี้”  เนื่องจากต้องการ รสชาติดั้งเดิมของธรรมชาติ
3 นำไข่ไก่แม่ใหม่ ( ไก่สาว) มาตีใส่ถ้วย การไก่ คนให้แตก  หั่นผักบั่ว(ต้นหอม) ลง


ภาพจากอินเตอร์เน็ต

3.นำฮวกที่เตรียมไว้ มาเทคนให้เข้ากันกับไข่  ( ในกรณีที่ได้ฮวกหลาย ไม่ต้องใส่ไข่ก็ได้ หมกแต่ฮวก )
จำนวนฮวกต้องมีมากกว่าไข่ พอคนแล้ว ต้องเป็นก้อน ข่อนๆ พอหมกได้
4.หยาะน้ำปลาแดกลงนิดหน่อย
5.เด็ดใบผักกะแยงลงใส่นำ พอได้กลิ่น
6 ใส่ผักอีตู่ลง
7..ใส่พริกสดลงไป นิยมใส่เป็นลูกเลย บ่ต้องหั่น
จัดการห่อหมกฮวก ด้วยใบตอง ให้มิดชิด
8 นำไม้หีบ มาหนีบ ไปปิ้งไฟ หรือ จะใช้การ หมกขี้เถ้าใช้ไอร้อนจากเถ้าอบให้สุก ก็ได้ แล้วแต่
ทิ้งไว้ประมาณ 30 นาที คอยพลิก ให้ได้รับความร้อนให้ทั่ว   จากนั้นเป็นอันเสร็จ


ภาพจากอินเตอร์เน็ต


การกินหมกฮวก นิยมกินเป็นอาหารมื้อเที่ยง หรือ มื้อค่ำ และต้องกินกับข้าวเหนียวถึงจะได้รสชาติ
กลิ่นหอมของเครื่องเคียงที่ปรุงมากับการหมก สัมผัสได้ทันทีที่เปิดห่อใบตอง กลิ่นเนื้อที่สุกแล้วของฮวก
และกลิ่นหอมของไข่หมกไฟ คละเคล้า   ชาวอีสานมักล้อมวงกันกินเป็นครอบครัว หลังจากทำงานเสร็จ
จึงนับได้ว่าเป็นอาหาร เมนูครอบครัว การพาพุสาวไปกิน หมกฮวก 2 ต่อ 2 บ่ควรทำ เนื่องจากไม่เหมาะสม


ภาพจากอินเตอร์เน็ต

หมกฮวกนั้นชาวอีสานทำกินกันในช่วง ไถนาฮุด หรือ การดำนา และกินแค่ฤดูกาลเดียว
เมนูนี้ แซบ บ่ต้องพิสูจน์  เป็นอาหารหายาก  บางพื้นที่ในอีสาน ชาวบ้านลงมติกัน” ห้ามส่อนฮวก”
เพราะปริมาณกบและเขียดลดลงขั้น วิกฤติ  จึงต้องอนุรักษ์ไว้  ฉะนั้น การหมกฮวกที่ยังพอเห็นได้
มีเพียงพื้นที่ ที่ยังความสมบูรณ์ของระบบนิเวศน์อยู่   จึงเป็นอาหารที่หากินได้ยากยิ่ง

 
Creative Commons License
ชมรมอีสานจุฬาฯ... สารานุกรมอาหารแห่งอีสาน